Page 542 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
CEV AP ANAHT ARLARI
başvurmuş ve aralarındaki farkı ortaya koymaya çalışmıştır.
b) Bu sayede verdiği bilginin hemen ardından örnek içinde Etkinlik No.: 13
yaptığı bu karşılaştırmayla ifadesine kesinlik kazandırmış, 1. TDK Türkçe Sözlük’ünde kaçış kelimesinin gerçek anlamı kaç-
metnin inandırıcılığını artırmıştır. ma işi olarak verilmiştir. Metinde ise yazar kelimeye yeni bir
3. Metin yazarının temel amacı edebiyat akımlarının ortaya nasıl anlam yüklemiştir: Toplumun kendi değerlerini görmezden gel-
çıktığı, sistemleştiği ve yayıldığı konusunda okuyucusunu bil- mesi, kültüründen kopması, gönüllü biçimde Batı kültürünün
gilendirmektir. Bunu yaparken de düşünceyi geliştirme yolla- etkisine girmesi. Yazar, metnin tamamında kelimeye verdiği bu
rından örnekleme ve karşılaştırmaya başvurmuştur. Bu nedenle yeni anlamı örneklerle açıklamıştır.
metinde genel olarak başvurulan anlatım biçimi açıklayıcı 2. TDK Türkçe Sözlük’ünde küllemek kelimesine gerçek anlam ola-
anlatımdır. rak ateşin üstünü külle örtmek; mecaz anlam olarak bir acıyı, bir
4. Yazar metninde öncelikle edebî akımların tanımını yaptıktan sıkıntıyı unutturmak açıklaması verilmiştir. Metindeki anlamı
sonra adı geçen akımların da kısa tanımlarını yapabilirdi. Bu- TDK Sözlük’ündeki mecaz anlamına yakındır. Metinde kültü-
nun yanında ortaya koyduğu bilgileri destekleyen alıntılarla rümüzün önemli bir parçası olan halk şairlerini unutturmak an-
tanık göstermeye başvurarak edebî akımlar hakkında söz sahibi lamında kullanılmıştır. Ben olsam külleyen kelimesinin yerine
olan bir kişinin sözlerine yer verebilirdi. Bu sayede metinde unutturan, silen, gömen kelimelerinden birini kullanırdım.
yapılan tanımlamalarla edebî akımların nitelikleri bütün öge- 3. Yazar, Bizim giyim kuşamda, yiyip içmede, oturup kalkmada,
leriyle eksiksiz yapılırken tanık gösterme yoluyla da verdiği selam sabahta, ölçüde endazede, yazı çizide, müzikte, edebiyat-
bilgileri güçlendirebilirdi. ta, mimarlıkta, dilde -evet dilde bile- kendimizden kaçışımız.
cümlesindeki giyim kuşamda, yiyip içmede, oturup kalkmada,
Etkinlik No.: 11
selam sabahta, ölçüde endazede, yazı çizide, müzikte, edebiyatta,
1. Görseli üçüncü paragraftan önce koyardım. Çünkü üçüncü mimarlıkta, dilde -evet dilde bile- bölümü yerine tek kelimeyle
paragrafta fütürizmin hızlanan, süratle yer değiştiren bir aracı kültürde diyebilirdi. Fakat o zaman okuyucu cümleyi hemen
okur ve geçerdi. Sayıp dökmelerle kültür kelimesini karşılayan
anlatmayı, hareketsiz bir aracın estetik özelliklerini anlatmaya
tercih edeceğini anlatıyor. Görseldeki sporcuyu durağan değil birçok parçayı saymış ve düşüncesini okurun zihnine tekrar
hareket hâlinde göstermektedir. Her ikisinin de ortak noktası tekrar çakmıştır. Aynı yöntemi birçok cümlede kullanarak
hareket etmektir. metnin tamamına bu üslup özelliğini yaymıştır.
2. Görselde algılanan hareket düşüncesi metinde açıklanan Fü- 4. Metinde Geçen Deyimin Anlamına Uygun Bir Cümlede
türizm akımının en temel özelliğidir. Okur bu metni okurken Deyimler Kullanılması
fotoğrafların onda uyandırdığı çağrışım ve düşüncelerle birleşti- hop oturup hop Maçın son dakikalarında hop oturup hop
recek ve metinde anlatılanları zihninde daha kolay canlandıra- kalkmak kalktık.
caktır. Aynı zamanda metinde anlatılanlar pekiştirilmiş olacak,
anlatılanların okurun zihninde kalma olasılığı artacaktır. yürek paralamak Çocukların bu yaşta ortada kalması insa-
3. Fütürizm akımı Marinetti’nin yayımladığı bildiriyle ortaya nın yüreğini paralıyor.
çıkmış bir akımdır. Öncelikle edebiyatta ortaya çıkmış, zamanla sırtını sıvazlamak Her sırtını sıvazlayan dostun olmayabilir.
diğer sanat dallarında da görülmüştür. Akımın fotoğrafçılık gibi Köyün çocuklarını peşine takmış, hepsini
diğer sanat dallarında da etkisini göstermesi çok doğaldır. Çün- peşine takmak okulun önüne getirmişti.
kü sanatçılar sürekli yenilik arayışında olan insanlardır. Yenilik
arayışında olmak sanatın ve sanatçının önemli özelliklerinden Etkinlik No.: 14
biridir. Dolayısıyla fotoğraf sanatçıları, edebiyatta etkili bir akı-
mı denemek istemişler ve ortaya fütürist fotoğraflar çıkmıştır. 1. Yazar, metnin genelinde ele aldığı konuyu çelişki içermeyen,
4. Metinde hem geleneğin reddini hem de hız ve hareketi önem- kip ve kişi farklılıklarına yer vermeyen açık bir üslupla oluştur-
seyen fütürizm akımı anlatılıyor. Bu metin için kullanılacak muştur.
fotoğraflar çekmek istesem çekeceğim fotoğrafı o zamana kadar 2. Metinde ağırlıklı olarak nesnel ifadelere yer verilmiştir. Bu du-
denenmemiş bir tarzda çekmeye çalışırdım. Günümüz tekno- rum, metne öğretici metin özelliği kazandırmış; yapılan tespit,
lojilerini de kullanarak çektiğim fotoğraf üzerinde düzeltmeler alıntı ve karşılaştırmalarla metnin inandırıcılığı artırılmıştır.
yapardım. Çekeceğim fotoğraf hız ve hareketi de anlatırdı.
Mesela çalışan bir makinenin içindeki hareketli parçaları çeker- 3. Metinde yazarın kullandığı dil terimler içeren, bilimsel bir dil-
dim ya da bir tüyün yere düşüşünü çekerdim. Böylece hareket dir. Dolayısıyla metnin yeterli düzeyde anlaşılabilmesi için oku-
duygusunu vermiş olurdum. yucunun asgari düzeyde sanat akımları bilgisine sahip olması
gerekir. Metinde ele alınan konuya, ilgisi olanlar ve belli bir bilgi
Etkinlik No.: 12 düzeyine sahip olanlar için bu metin anlaşılır bir metindir.
1. Okuduğumuz metin öğretici metin türüdür. Dolayısıyla bu me- Etkinlik No.: 15
tinde görsellerin kullanılması metni okuyan bireylerin dikkatini
çekerek onları güdüler, onların dikkatlerini canlı tutar, duygusal 1. a) Olası cevaplar: Aşağıdaki gibi cevaplar verilebilir:
tepkiler vermelerini sağlar, kavramları somutlaştırır, anlaşılması Sanat eseri gerçeği ele alışı, etkileyiciliği, insan ruhunda
zor olan kavramları basitleştirir, bilginin düzenlenmesini ve meydana getirdiği heyecan ve estetik zevkle diğer eserlerden
alınmasını kolaylaştırır. ayrılır. Bu özellikleriyle muhatabının zihninde ve duygu
2. Olası cevaplar: dünyasında kalıcılığa ulaşabilen sanat eseri, insanın düşünce,
duygu, davranış ve kararlarını etkiler.
Yahya Kemalin renkli bir fotoğrafını ya da tablosunu kullanır- Sanat eserleri özelde bir milletin genelde insanlığın sahip
dım. olduğu ortak değerleri dile getirir. Farklı anlayışlarla yazılmış
Rint ve bohem tipleri yansıtan görseller kullanırdım. olsa bile gerçek bir sanat eseri, muhatabında bıraktığı estetik
Rindlerin Ölümü şiirinin içeriğiyle uygun bir fotoğraf üzerinde etki sayesinde onu duygu inceliğine, insani yaklaşıma ve
şiirin tamamının yer aldığı bir görsel kullanırdım. evrensel değerleri önceleyen bakış açısına ulaştırır. Bir bakı-
ma onu (ebeveyn/öğretmen gibi) eğiterek kişiliği üzerinde
Metinde geçen gül ve bülbül kavramlarını yansıtan bir tablo pay sahibi olur.
kullanırdım. b) Bireylerin, içinde yaşadıkları topluma ve insanlığa karşı
3. Uyumlu değildir çünkü sanatçının görselindeki kıyafeti, saç sorumlulukları vardır. Sanatçı bu sorumluluğu eserler ortaya
kesimi ve bıyık şekli Batılı yaşam tarzını yansıtmaktadır. Sa- koyarak yerine getirir. Okura düşen sorumluluk ise millî ve
natçının bu görseliyle rintten çok bohem bir tipi yansıttığı evrensel değerleri dile getiren bu eserleri okumak, anlamak,
söylenebilir. Ancak sanatçının çağının gereklerine uygun olarak açıklamak ve kültür mirası hâlinde gelecek kuşaklara aktar-
giyinmesi rint bir kişiliğe sahip olmasına da engel değildir. maktır.

540