Page 130 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 60

3. ÜNİTE > Bitki Biyolojisi Kazanım 12.3.1.2. Bitki gelişiminde hormonların etkisini örneklerle açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi OKSİNLER 20 dk.

Amacı Bitki gelişiminde oksin hormonunun etkisini açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Oksinler hakkında aşağıda verilen metin ve görselden faydalanarak soruları cevaplandırınız.

Oksinler, bitki büyüme ve gelişiminde birçok etkiye sahip bitki hormon sınıfıdır. İndolasetik asit
(IAA), bitkilerde en bol üretilen doğal bir oksindir. Bir bitki dokusunun indolasetik aside cevabı;
dokudaki reseptörlerin varlığına, bu hormonun miktarına, salınma süresine ve bitkideki diğer hor-
monlarla etkileşimine bağlıdır.
Oksinler bitkinin sürgün ucundan aşağıya, gövdeye doğru tek yönlü taşınır. Oksinler, bitkinin sür-
gün ucundan diğer bitki kısımlarına taşındıkça hücrelerin büyümesini uyarır. Bitki gövdesinde hüc-
re uzamasını belirli konsantrasyon aralığında (10 ile 10 M arasında) teşvik ederken daha yüksek
-4
-8
konsantrasyonda engeller. Bu engellemeyi etilen hormonu üretimini teşvik ederek yapar. Düşük kon-
santrasyondaki oksinler kök gelişimini teşvik eder. Kök gelişiminde sadece oksinlerin rolü yoktur.
Sitokininler, özellikle kök ve embriyo gibi aktif büyüyen dokularda üretilen diğer bir bitki hormonu-
dur. Bir doku kültürü ortamında oksinler ve sitokininlerin nispi konsantrasyonları, bitkinin kök ve
gövde gelişiminde belirleyicidir. Oksin/sitokinin oranı yüksek ise kök, sitokinin/oksin oranı yüksek
ise sürgün oluşur.
Oksinler, gövde ve kök büyümesini teşvik etmenin
yanı sıra gövdenin kalınlaşmasını da sağlar. Ayrıca
Büyümey hızlandırma meyve ve çiçek tomurcuğu gelişimini uyarır.
Yaprak ve meyvelerin dökülmesini engeller.
Bitkinin ışığa ve yer çekimine yönelme hareketinde

0 rol oynar.
Büyümey engelleme Kök Tomurcuk Gövde

10 -9 10 -7 10 -5 10 -3 10 -1
Şekil 1. Farklı oksin konsantrasyonlarının farklı organlarda
teşvik edici ve engelleyici etkisi

1. “Bir hormonun farklı konsantrasyonları aynı hedef hücre üzerinde farklı etkilere neden olabilir.” ifadesine
katılır mısınız? Gerekçesiyle açıklayınız.

2. “Bir hormonun belirli bir konsantrasyonu hedef hücrelerde farklı etkiler gösterebilir.” açıklamasının doğ-
ruluğunu grafikten örnek vererek açıklayınız.

129