Page 135 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

62 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

1. Köklerin ve filizlerin (sürgünlerin) genel yönleri nasıldır?

Yönerge Bitki hareketleriyle ilgili aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

2. Mısır tohumlarının genç köklerinin aşağı doğru büyümesine sebep olan nedir? Çok geniş ve rengârenk bir botanik bahçeye sahip komşunuzu ziyarete gittiniz. Bahçeden içeri girdiğinizde
genç bir ayçiçeğinin size bakar yönde olduğunu gördünüz. Bahçede ilerlerken eliniz küstüm otunun yap-
raklarına temas edince yaprakların kapandığını gördünüz. Biraz daha ileri gittiğinizde akşamsefasının ve
lalelerin çiçeklerinin kapalı olduğunu, fasulyenin bir ağaca sarılarak uzadığını gözlemlediniz. Bir de köpeğin
devirdiği gözden kaçırılmış ve düzeltilmesi unutulmuş bir saksı çiçeğinin açıkta kalan köklerinin köpeğin
su içtiği kaba doğru yöneldiğini, gövdesinin ise aksi yönde uzadığını fark ettiniz. Önceden gübre dökülmüş
3. Deneyin hangi kısmı bitkilerin belirli bir yönde büyüdüğünü göstermektedir? bir alanda yapılan çapa işleminde erik ağacının açıkta kalan köklerinin gübreye doğru uzadığını, çapadan
zarar gören kökün ise aksi yönde uzadığını gördünüz. Ziyareti gün batımına yakın bir saatte sonlandırıp,
müsaade isteyerek bahçeden ayrılırken ayçiçeğinin yönünün değiştiğini de fark ettiniz.
1. Bu ziyaret sonunda bahçede gördüğünüz tropizma ve nasti hareketleri ve yönleri hakkında hangi
değerlendirmelerde bulunabilirsiniz?
4. Mısır filizlerinin bu deneye gösterdikleri tepki bitkilerin hayatta kalmasına nasıl yardım eder?

5. Bitki köklerinin ışığın etkisinde kalmayıp yer çekimine uyduğunu göstermek için bu deneyi nasıl 2. Ayçiçeğinin yön değiştirmesinin nedenini ve küstüm otunun yapraklarını kapatarak uyarıya cevap
düzenlerdiniz? vermesini nasıl açıklarsınız?

3. Went’in fototropizma ile ilgili deneyleri: Ucun yerine bir agar blok konulduğunda koleoptilden
agar bloka geçebilen bir kimyasal (pembe ile gösterilmiştir.), kök koleoptilin uzamasını teşvik eder.
Agar blok, karanlıkta tutulan ve ucu kesilmiş bir koleoptil ucunun uzağına yerleştirilirse organ, tek
6. Domates 5 litrelik plastik pet şişe içerisine saksı toprağı doldurulduktan sonra üç taraftan ışık alıyormuş gibi kıvrılır. Bu kimyasal, bir hormon olan oksindir. Oksin, sürgünde hücre-
f l z adet domates filizi aşağıdaki görselde gösterildiği gibi dikilmiştir. Daha lerin uzamasını teşvik etmektedir.
Kes k uç agar blok
sonra bu şişe bir iple tavana asılmıştır. Bu durumda domates fidelerinin üzer ne yerle t r lm t r. Oks n agar bloka Oks n çeren agar blok
büyüme yönleri nasıl olur? Bu deneyin amacı nedir? d füzyonla geçer. büyümey uyarır. Merkezden uzakta
yerle t r len agar
Toprakla Kontrol (Oks n bloklar kıvrılmaya
doldurulmu çermeyen agar blok neden olur.
etk göstermez.)
pet e (5 l) Kontrol

7. Uzay araştırmalarına katılan bir bilim insanı olduğunuzu hayal ediniz. Yer çekimsiz bir ortamın
veya mikro yer çekimi olan bir ortamın bitki büyümesine etkisini araştırmak istediğinizde nasıl bir A B C Ç D
deney düzeneği tasarlardınız?

Yukarıdaki şekilde gördüğünüz deneyde oksin hormonun koleoptil üzerindeki etkisi ve değişimleri
izlenmektedir. Bu resimden yararlanarak harflerle (A, B, C, Ç, D) belirtilen yönelim ve değişimler
hakkında gözlemlerinizi belirtiniz.

134
Hazırlayan: Tüzün ARIK BIYIKLI