Page 136 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 63

3. ÜNİTE > Bitki Biyolojisi Kazanım 12.3.1.3. Bitki hareketlerini gözlemleyebileceği kontrollü deney yapar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi TROPİZMA VE NASTİ 30 dk.

Amacı Bitki hareketlerini örneklendirebilme. Bireysel
Yönerge Bitki hareketleriyle ilgili aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Çok geniş ve rengârenk bir botanik bahçeye sahip komşunuzu ziyarete gittiniz. Bahçeden içeri girdiğinizde
genç bir ayçiçeğinin size bakar yönde olduğunu gördünüz. Bahçede ilerlerken eliniz küstüm otunun yap-
raklarına temas edince yaprakların kapandığını gördünüz. Biraz daha ileri gittiğinizde akşamsefasının ve
lalelerin çiçeklerinin kapalı olduğunu, fasulyenin bir ağaca sarılarak uzadığını gözlemlediniz. Bir de köpeğin
devirdiği gözden kaçırılmış ve düzeltilmesi unutulmuş bir saksı çiçeğinin açıkta kalan köklerinin köpeğin
su içtiği kaba doğru yöneldiğini, gövdesinin ise aksi yönde uzadığını fark ettiniz. Önceden gübre dökülmüş
bir alanda yapılan çapa işleminde erik ağacının açıkta kalan köklerinin gübreye doğru uzadığını, çapadan
zarar gören kökün ise aksi yönde uzadığını gördünüz. Ziyareti gün batımına yakın bir saatte sonlandırıp,
müsaade isteyerek bahçeden ayrılırken ayçiçeğinin yönünün değiştiğini de fark ettiniz.
1. Bu ziyaret sonunda bahçede gördüğünüz tropizma ve nasti hareketleri ve yönleri hakkında hangi
değerlendirmelerde bulunabilirsiniz?

2. Ayçiçeğinin yön değiştirmesinin nedenini ve küstüm otunun yapraklarını kapatarak uyarıya cevap
vermesini nasıl açıklarsınız?

3. Went’in fototropizma ile ilgili deneyleri: Ucun yerine bir agar blok konulduğunda koleoptilden
agar bloka geçebilen bir kimyasal (pembe ile gösterilmiştir.), kök koleoptilin uzamasını teşvik eder.
Agar blok, karanlıkta tutulan ve ucu kesilmiş bir koleoptil ucunun uzağına yerleştirilirse organ, tek
taraftan ışık alıyormuş gibi kıvrılır. Bu kimyasal, bir hormon olan oksindir. Oksin, sürgünde hücre-
lerin uzamasını teşvik etmektedir.

Kes k uç agar blok Oks n agar bloka
üzer ne yerle t r lm t r. d füzyonla geçer. Oks n çeren agar blok
büyümey uyarır. Merkezden uzakta
Kontrol (Oks n yerle t r len agar
çermeyen agar blok bloklar kıvrılmaya
etk göstermez.) neden olur.
Kontrol

A B C Ç D

Yukarıdaki şekilde gördüğünüz deneyde oksin hormonun koleoptil üzerindeki etkisi ve değişimleri
izlenmektedir. Bu resimden yararlanarak harflerle (A, B, C, Ç, D) belirtilen yönelim ve değişimler
hakkında gözlemlerinizi belirtiniz.

135