Page 141 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

65 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

1. Defne’nin hazırladığı düzeneklerde yulaf bitkisinde nasıl değişimler gözlemesini beklersiniz? Deney
sonuçları Defne’nin derste öğrendiği hangi konu ile açıklanabilir?

Yönerge Aşağıdaki metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Karasal bitkiler gereksinim duyduğu besin elementlerini topraktan kökleri aracılığıyla alır. Besin ele-
mentlerinin alınmasında kökün yapısı; toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri; topraktaki
elementlerin miktarı ve iklim koşulları gibi çok çeşitli faktörler etkilidir.

2. Defne’nin yulaf bitkisi ile yaptığı çalışmaları ve bu çalışmanın sonuçlarına sebep olan durumu ge- Topraktan emilen su ve minerallerin ksileme kadar iletilmesi iki yolla gerçekleşir. Bu yollardan ilki,
rekçeleriyle açıklayınız. suyun emici tüylere girip hücreden hücreye (simplastik yol) aktarılarak ksileme kadar taşınmasıdır.
İkincisi ise hücreye girmeden hücre çeperleri ve çeperlerin çevresinde bulunan hücreler arası boşlukta
(apoplastik yol) taşınmasıdır. Çeperlerden alınan su ve mineraller endodermiste bulunan ve suya geçir-
gen olmayan ‘‘kaspari şeridi”ne kadar gelir. Burada hücre içerisine girip hücreden hücreye aktarılarak
ksileme kadar taşınır. Şekil 1’deki A’da bir bitki kökünün enine kesiti ve B’de kökte su ve minerallerin
taşınma yolları gösterilmektedir.

A B Endoderm s Kaspar er d
Hücreler arası bo lukta
3. Emre’nin yaptığı deneyde akşamsefası bitkisi için ne gibi değişimler olmasını beklersiniz? Deney ta ındığı yol
sonuçlarını derste öğrendiğiniz hangi konu ile ilişkilendirirsiniz? B r hücreden d ğer
hücreye geç
Em c tüy
Suyun çeperler arası
bo lukta em ld ğ yol Kaspar er d

Trake
D Suyun hücrelerden
C
100 m em ld ğ yol Kök tüyü
Ç Ep derm s Temel doku Endoderm s

4. Emre’nin akşamsefası bitkisiyle yaptığı çalışmaların sonuçlarını yorumlayınız. Değişimlere sebep Şekil 1: a) Bitki kökünün enine kesiti b) Kökte su ve minerallerin taşınma yolları
olan durum ne olabilir?
Verimli bir toprak pozitif yüklü mineral iyonlarının (katyonların) bağlanabileceği negatif yüklü kil
parçacıkları içerir. Potasyum, magnezyum, kalsiyum gibi katyonların bitkiler tarafından kullanılması
için negatif yüklü kil parçacıklarından ayrılması gerekir. Bu ayrılmanın gerçekleşmesi için iyon alışve-
rişi yapılır. Kök tüy hücrelerinin hücre zarındaki protein yapılı taşıyıcılar, hücrede bulunan protonları
aktif taşımayla toprak çözeltisine taşır. Ayrıca köklerdeki hücresel solunumla açığa çıkan CO toprak
2
suyunda çözünür ve karbonik asit oluşturmak üzere toprak ile reaksiyona girer. Karbonik asit, proton
ve bikarbonat oluşturmak üzere toprakta iyonlaşır. Kök tarafından proton taşınmasıyla ve karbonik
asidin toprakta iyonlaşmasıyla kökü çevreleyen toprakta proton derişimi artar. Protonlar, negatif yüklü
5. Emre ve Defne dönem sonunda çalışmalarının sonuçlarını sınıfta, öğretmenleriyle ve diğer arka- kil parçacıklarına bağlı katyonlarla yer değiştirerek iyon alışverişi yapar. Serbest hâle geçen iyonlar
daşlarıyla paylaşmıştır. Öğretmenleri ders sonunda tüm sınıftan gözlemledikleri 2 deney sonucunu kolaylaştırılmış difüzyonla kök hücrelerine alınır.
karşılaştırmalarını ve sonuçları tablo oluşturarak kendisiyle paylaşmalarını ister. Siz öğrencilerin
yerinde olsaydınız nasıl bir tablo hazırlardınız?

Kök hücreler ndek protonlar akt f ta ımayla Protonlar k l part küller ne bağlanır ve k l
hücre dı ına, toprak çözelt s ne pompalanır. part küller ne bağlı olan katyonlar serbest kalır.
Şekil 2: Kökte iyon alışverişi

140
Hazırlayan: Seda Günay