Page 189 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

89 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

1. Bitkilerde dormansiyi hayvanlarda kış uykusunu karşılaştırarak her iki durumun bu canlılara sağladığı
avantajlar neler olabilir? Düşüncelerinizi belirtiniz.

1. Yönerge Aşağıda verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Bitkilerin tohum, tomurcuk, yumru gibi büyüme organlarında görülen büyüme durgunluğuna dormansi
(uyku hâli) adı verilmektedir. Dormansi olayı bazı türlerde bir gün sürerken bazılarında bir ay, bir yıl
hatta binlerce yıl süren tohumların bile olduğu görülmüştür. Dormansinin oluşmasının nedenleri olarak
2. Canlılar hayatta kalmak için adaptasyonlar geliştirir. Uzun süre dormanside ya da kış uykusunda genlerin baskılanması veya ortam koşullarının uygunsuz hâle gelmesi sonucu enzimlerin çalışmaması
kalan canlılar ne gibi adaptasyonlara sahip olabilir? söylenebilir. Dormansinin sona ermesine ise dormansinin kırılması veya kalkması adı verilir.

1. Özellikle meyve ağaçlarının dallarında kışın tomurcuklar belirgin hâlde görülebilir. Ancak tomur-
cukların patlaması bitki türüne göre belirli zamanlarda gerçekleşir. Tomurcukların açılmasını engel-
leyen kuvveti ve nedenini açıklayınız.

3. Tohum uyku durumuna nasıl geçer?
2. Bazen kış aylarında hava sıcaklıklarında mevsimine uygun olmayan geçici sıcaklık artışları meydana
gelebilir. Bu durumlarda bazı meyve ağaçlarının çiçek açtığı görülür. Bunu nasıl değerlendirirsiniz?
Sonuçlarının ne şekilde olmasını beklersiniz?

4. Dormansinin devam etmesinde ve kırılmasında hangi bitkisel hormonlar görev alır? 3. Dormansiyi bitkiler için uyku hâli olarak nitelendirdiğimize göre bu durumun avantajlarının neler ola-
bileceğini bitki ve insan açısından değerlendirerek gerekçeleri ile birlikte aşağıdaki bölümlere yazınız.
a) Dormansinin bitkiler açısından avantajları:

b) Dormansinin insanlar açısından avantajları:

5. Sonbaharda olgunlaşmaya başlayan portakallar bahara doğru yere düşmeye başlar. Buna tohumun
ana canlıdan ayrılması diyebilir misiniz? Eğer öyleyse tohum neden ana canlıdan ayrılır? Neslin 2. Yönerge 4, 5 ve 6. soruları aşağıda verilen metni okuyarak cevaplayınız.
devamı için bunun avantajı var mıdır? Düşüncelerinizi belirtiniz.
Çatalhöyük’te yapılan kazılar dünyanın gözünün Türkiye’ye çevrilmesine neden olmuştur. Bölgede yapılan
kazılarda 8400 yıllık buğday tohumları bulunmuştur. İnsanların ana gıdasının başında yer alan buğday
tohumları, özellikle son yıllarda genetiğinin değiştirilmesi ile hastalıklara yol açtığı ve bu nedenle sağlık
açısından riskler oluşturduğu yönündeki tartışmaların ana konusunu oluşturmuştur. Bu sebeple genetiği
değiştirilmemiş antik buğdayın keşfi özellikle insan sağlığı ve geleceği açısından son derece önemlidir.
4. 8400 yıl buğday tohumlarının bozulmadan kalabilmesini neye bağlarsınız? Gerekçeleri ile açıklayınız.

188
Hazırlayan: Yeter DELİBAŞ