Page 190 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 90

3. ÜNİTE > Bitki Biyolojisi Kazanım 12.3.3.4. Dormansi ve çimlenme arasında ilişki kurar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Verileri Yorumlama ve Sonuç Çıkarma Becerisi
Etkinlik İsmi GEÇMİŞTEN GELECEĞE TOHUMLARIN YOLCULUĞU 20 dk.

Amacı Dormansi ve çimlenme arasındaki ilişki hakkında çıkarımlarda bulunabilme. Bireysel
1. Yönerge Aşağıda verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Bitkilerin tohum, tomurcuk, yumru gibi büyüme organlarında görülen büyüme durgunluğuna dormansi
(uyku hâli) adı verilmektedir. Dormansi olayı bazı türlerde bir gün sürerken bazılarında bir ay, bir yıl
hatta binlerce yıl süren tohumların bile olduğu görülmüştür. Dormansinin oluşmasının nedenleri olarak
genlerin baskılanması veya ortam koşullarının uygunsuz hâle gelmesi sonucu enzimlerin çalışmaması
söylenebilir. Dormansinin sona ermesine ise dormansinin kırılması veya kalkması adı verilir.

1. Özellikle meyve ağaçlarının dallarında kışın tomurcuklar belirgin hâlde görülebilir. Ancak tomur-
cukların patlaması bitki türüne göre belirli zamanlarda gerçekleşir. Tomurcukların açılmasını engel-
leyen kuvveti ve nedenini açıklayınız.

2. Bazen kış aylarında hava sıcaklıklarında mevsimine uygun olmayan geçici sıcaklık artışları meydana
gelebilir. Bu durumlarda bazı meyve ağaçlarının çiçek açtığı görülür. Bunu nasıl değerlendirirsiniz?
Sonuçlarının ne şekilde olmasını beklersiniz?

3. Dormansiyi bitkiler için uyku hâli olarak nitelendirdiğimize göre bu durumun avantajlarının neler ola-
bileceğini bitki ve insan açısından değerlendirerek gerekçeleri ile birlikte aşağıdaki bölümlere yazınız.
a) Dormansinin bitkiler açısından avantajları:

b) Dormansinin insanlar açısından avantajları:

2. Yönerge 4, 5 ve 6. soruları aşağıda verilen metni okuyarak cevaplayınız.

Çatalhöyük’te yapılan kazılar dünyanın gözünün Türkiye’ye çevrilmesine neden olmuştur. Bölgede yapılan
kazılarda 8400 yıllık buğday tohumları bulunmuştur. İnsanların ana gıdasının başında yer alan buğday
tohumları, özellikle son yıllarda genetiğinin değiştirilmesi ile hastalıklara yol açtığı ve bu nedenle sağlık
açısından riskler oluşturduğu yönündeki tartışmaların ana konusunu oluşturmuştur. Bu sebeple genetiği
değiştirilmemiş antik buğdayın keşfi özellikle insan sağlığı ve geleceği açısından son derece önemlidir.
4. 8400 yıl buğday tohumlarının bozulmadan kalabilmesini neye bağlarsınız? Gerekçeleri ile açıklayınız.

189