Page 155 - Kimya - 12. Sınıf Beceri Temelli

KİMYA 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 40 3. PVC’nin temel bileşeni olan vinil klorür, asetilen gazının hidrojen
klorür gazı ile katılma tepkimesinden üretilir. Vinil klorürün po-
Yönerge limerleşmesiyle PVC üretilir. Asetilen gazı başlangıç maddesidir.
1. 1 mol karpit 64 gramdır. 64 gram karpitten oluşan asetilen gazı, 60 H Cl
dakika ışık verebiliyorsa, 15 dakika ışık verebilen asetilen gazı, 16
gram karpitten oluşmuştur. Yani haznede 16 gram karpit kalmıştır. H C C H HCl C C
2. Etan (C H ) gazının bir molü 30 gramdır. 90 gram etan, 3 moldür. 1
2
6
mol etan elde etmek için 1 mol asetilenin, H ile doyurulması gere- H H
2
kir. 3 mol etan elde etmek için, 3 mol asetilen tepkimeye girmelidir. Vinil klörür
1 mol asetilen elde etmek için, 1 mol karpit, su ile tepkimeye
giriyorsa, 3 mol asetilen elde etmek için 3 mol karpit kullanılma-
lıdır. 1 mol karpit 64 gram olduğuna göre, 3 mol karpit 192 gram Cl H Cl H
eder. Sonuçta 90 gram etan gazı elde etmek için, 192 gram karpit
ile tepkimeler başlatılmalıdır. 6C C C
n @ 6 C @ n
3. 40 gram karpit örneğinin %80 ‘i 32 gram eder. Yani elimizde 32
gram saf karpit vardır. 1 mol karpit 64 gram olduğuna göre, 32 H H H H
gram karpit 0,5 moldür. 0,5 mol karpitin su ile tepkimesinden
0,5 mol asetilen gazı oluşur. 1 mol gümüş asetilenür (Ag C ) 240 Vinil klörür Polivinil klörür (PVC)
2
2
gramdır. 0,5 mol gümüş asetilenür 120 gram eder. Çöken gümüş 4. Karpitin su ile tepkimesinden asetilen gazı elde edilir.
asetilenür tuzu 120 gramdır.
4. 1- Asetilene HCl katılması: CaC 2 +2H 2O→Ca(OH) 2 +HC CH
H C C H + HCl → H C = C H 2. Yönerge

H Cl
1. a) Moleküle özellik kazandıran ve üçlü bağ içeren en uzun karbon
2-Vivil klorürün polimerleşmesi zinciri seçilir.
b) Üçlü bağa sahip karbon atomuna en küçük numara gelecek şe-
H H H H kilde numaralandırma yapılır.
n C = C Yüksek C = C c) Adlandırma yapılırken önce alfabetik sıraya göre dallar, bulun-
P ve T dukları karbon atomunun numarası belirtilerek yazılır.
H Cl H Cl n d) Daha sonra üçlü bağın bulunduğu karbonların küçük numara-
Vinil klorür Polivinilklorür ya sahip olanı belirlenir, en uzun zincirin karşılık geldiği alkanın
(PVC) adının sonundaki”-an” eki kaldırılarak “-in” eki getirilir.
e) Eğer birden fazla üçlü bağ varsa bulundukları karbonların nu-
marası belirtilerek “-diin”, “-triin” diye adlandırılır.
5. Asetilen gazı, basınçlı tüpten hızlı bir şekilde çıktığında, yine f) Molekülde her iki uca da eşit uzaklıkta ikili ve üçlü bağ varsa
basınçlı bir başka tüpten gelen oksijen gazı ile birleşip çok yüksek ikili bağ küçük numarayı alacak şekilde numaralandırma yapılır.
ısı ve ışık vererek yanar. Bu yüksek ısı, metallerin birbirine kaynak
yapılmasında kullanılır. Ayrıca bu gazın ışığı da çok parlak oldu- g) Moleküldeki üçlü bağ, uca ikili bağdan daha yakınsa numara-
ğundan kaynak yapımında göz koruyucu maske kullanılmalıdır. landırılmaya üçlü bağ en küçük numarayı alacak şekilde başlanır.

Etkinlik No.: 41 2. a) 4-metil-2-pentin
b) 3-hekzin
1. Yönerge c) 1,3,6-heptatriin
1. a) Asetilen gazı yapısında en az bir tane üçlü bağ bulunduğu ve
alkinlerin en küçük üyesi olduğu için iki karbonludur. d) 1-hekzen-5-in
Asetilen gazının açık formülü: H C C H
Kapalı formülü : C 2H 2
b) Molekül apolar yapıya sahiptir. Apolar maddeler apolar çözü-
cülerde çözünür. Bu nedenle depolamada polar çözücü olan su
kullanılmaz.
c) Asetilen gazı kararsız bir gazdır. Bu nedenle 2,5 atmosferden
fazla bir basınç ile sıkıştırıldığı ve sıcaklığı arttığı zaman bileşi-
mindeki karbon ve hidrojene ayrışmaya başlar. Bu ayrışma sonu-
cunda gazın basıncı 11 katına çıkar ve patlar. Bu nedenle asetilen
üretim cihazlarında 1,5 atmosferden daha yüksek basınçlara mü-
saade edilmez. Fakat içerisinde gözenekleri bulunan basınçlı kap-
larda, çözücü (aseton, di metil formamid...) içerisinde çözünmüş
hâlde 15 atmosfere kadar güvenle doldurulabilir.
2. Etan doymuş, eten ve etin ise doymamış hidrokarbon olarak sı-
nıflandırılır. Eten ve etin yapısında bulunan pi bağlarından dolayı,
katılma ve polimerleşme tepkimesi verir. Etan ise katılma ve poli-
merleşme tepkimesi veremez.

156