Page 159 - Kimya - 12. Sınıf Beceri Temelli

KİMYA 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 49 Etkinlik No.: 50
Yönerge 1. Yönerge
1. C H -O-C H 5 dietil eter 1. Retinol bir primer alkoldür. Primer alkoller yükseltgenirlerse al-
5
2
2
CH3-O-CH3 dimetil eter dehitlere, aldehitler yükseltgendiği zaman ise karboksilik asitle-
CH3-O-C H metil propil eter re dönüşürler. Retinal bir aldehit, retinoik asit ise bir karbosilik
3 7
asittir.
H C O CH
3 3 Yükseltgenme tepkimeleri ise şu şekildedir:
Dizopropil eter CH 3 O
H 3 C CH 3 CH 3 CH 3 H 3 C CH 3 CH 3
CH CH [O]
3 3 OH H
CH CH 3 CH 3
3
Retinol Retinaldehit
H C C O CH
3 3 Ter-bütil metil eter CH 3 O CH 3 O
H 3 C CH 3 CH 3 H 3 C CH 3 CH 3
CH [O]
3 H OH
CH 3 CH 3
2. C H OH bütil alkol, dietil eter ile izomerdir.
9
4
C H OH etil alkol, dimetil eter ile izomerdir. Retinaldehit Retinoik Asit
5
2
C H OH bütanol, metil propil eter ile izomerdir. 2. Aldehit grubu yapıya polarlık kazandırarak suda çözünmeyi sağ-
9
4
C H OH hekzanol, dizopropil eter ile izomerdir. lar. Ancak bir moleküldeki karbon sayısı arttıkça yapı polarlığını
13
6
C H OH pentanol, Ter-bütil metil eter ile izomerdir. kaybeder. Retinaldehitte karbonil grubu her ne kadar polar bir
5 11
özellik kazandırsa da yapıdaki karbon atomlarının sayısının çok
3. C H -O-C H dietil eter, simetrik eterdir. fazla olması, yapıya apolar özellik kazandırmaktadır. A, D, E ve K
2 5 2 5
CH3-O-CH3 dimetil eter, simetrik eterdir. vitaminleri de tıpkı retinolde olduğu gibi uzun karbon zincirleri-
CH3-O-C H metil propil eter, asimetrik eterdir. ne sahip moleküller olduğu için polar olan suda değil apolar olan
3 7 yağda çözünürler.
H C O CH
3 3 3. Retinoldeki –OH grubu şekilde gösterilen birinci karbona değil,
Dizopropil eter, simetrik eterdir. ikinci karbona bağlanmış olsaydı sekonder alkol oluşurdu. Se-
konder alkoller yükseltgendikleri zaman ketonları oluştururlar.
CH CH
3 3 Ketonlar ise aldehitlerin aksine yükseltgenme tepkimesi vermez-
ler. Sekonder alkolün yükseltgenme tepkimesi:
CH
3 CH 3 OH CH 3 O
Ter-bütil metil eter, asimetrik eterdir. H 3 C CH 3 CH 3 [O] H 3 C CH 3 CH 3
H C C O CH
3 3 CH 3 CH 3
CH 3 CH 3
CH
3 Sekonder Alkol Keton
4. H C CH CH izopropil alkol
3 3 3 2. Yönerge
OH 1. Molekül formülleri C H O olan aldehit ve ketonun yapı formül-
CH CH CH OH bütil alkol, dietil eter ile izomerdir. leri şu şekildedir: 3 6
3 2 2
O O
H 3 C
H 3 C CH 3 H
Propanon (Aseton) Propanal
2. Aldehitler amonyaklı gümüş nitrat çözeltisi (Tollens ayıracı) ile
tepkimeye girerek yüksetgenirler ve karboksilik asitlere dönüşür-
+
ler. Bu esnada çözeltideki Ag iyonları indirgenerek kabın etra-
fında gümüş aynasını oluşturur. Ayrıca aldehitler Fehling ayıracı
denilen bazik CuSO çözeltisi ile tepkimeye girerek karboksilik
4
asitlere yükseltgenirler ve bu esnada kırmızı çökelti oluştururlar.
Bu iki tepkimeyi de ketonlar vermez, aldehitler verir. Bu yüzden
propanon ile propanal bileşiğinin ayrılmasında kullanılırlar.
3. Aldehit ve ketonların farklı kimyasal özellik göstermelerinin ne-
deni aldehitlerde karbonil karbonuna bağlı olan hidrojendir. Kar-
bonil karbonuna bağlı oksijen atomunun elektronegatifliği yük-
sek olduğu için bağ elektronlarını kendine doğru çekerek kısmi
negatif yükle yüklenir. Karbon atomu ise kısmi pozitif yüklü olur.
Bu durumda karbonil karbonuna bağlı olan hidrojenin aktifliği
artar. Bu yüzden aldehitler kolaylıkla yükseltgenebilirler.
160