Page 155 - Biyoloji 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 9

CEVAP ANAHTARLARI
c) Bitkiler fotosentezi ışık varlığında yapabilir. Solunumu ise hem yapan organel lizozomdur. Lizozom içerisinde karbonhidratları,
gündüz hem gece sürekli yapar. Çünkü hücrenin kesintisiz bir yağları ve proteinleri sindiren enzim çeşitleri bulunur.
enerji kaynağına ihtiyacı vardır. Gündüz solunum yapmasaydı Ayşe Hanım'ın ikinci sorusuna Seda Doktor'un vereceği cevap
hücreler enerji bulamadığından protein sentezi, enzim üretimi şu şekilde olmalıdır: Bu hastalığın ortaya çıkması ile beslenme
gibi olaylarını gerçekleştiremezdi. bozukluğu arasında bir ilişki yoktur. Lizozom organeli içerisinde
ç) Bitki hücreleri mitoz bölünme yapar. Bir bitki fidanı mitoz yer alan sindirim enzimleri DNA kontrolünde sentezlenir. Tay
bölünmelerle hücre sayısını arttırarak ağaç hâline gelir. Bitki Sachs hastalığına gendeki bozukluk sebep olur.
hücrelerinde sentrozom yoktur. Bu nedenle iğ ipliklerini sent- 2. Bu hastalığın çözümüne yönelik kurulabilecek hipotezler aşağıda
rozomdan değil sitoplazmadaki mikrotübül proteinleri kulla- sıralanmıştır.
narak yapar.
• Lizozomdaki sindirim enzimlerini enjekte etmek.
Etkinlik No: 41 • Fizik tedavi etkinlikleri zayıf kasların kuvvetlenmesini sağlaya-
1. • Endoplazmik retikulumdan ayrılan keselerin Golgi cisimciğine bilir.
taşınması 3. Olası cevap: Hücrede yağ sindirimini hızlandırıcı etkide olma-
• Golgi cisimciğinden ayrılan içi salgı dolu kofulların hücre za- sını isterdim.
rına taşınması 4. Vücuda giren mikroorganizmalar akyuvarlardaki lizozomlar
• Hücre bölünürken kromozomların hücrenin zıt kutuplarına yardımıyla sindirilir. Bu lizozomlar görev yapamazsa kişinin ba-
doğru hareket etmesi ğışıklığı zayıflar, çabuk hasta olur ve ölebilir.
2. Kanser kontrolsüz hücre bölünmesidir. Kanserin tedavisi hücre- Etkinlik No: 44
nin bölünmesini durdurmakla mümkündür. Kolşisin ve türevi
olan ilaçlar mikrotübül oluşumunu engelleyerek iğ ipliklerinin 1. Meyve, sebze veya et gibi gıda maddeleri kurutulurken de osmoz
oluşumunu önler. İğ ipliği oluşturamayan hücre bölünemez. Böy- ilkeleri kullanılır. İyi bir kurutma için besinlerin içindeki suyun
lece hücrenin bölünmesinin önüne geçilir. Bu tür ilaçlar bölünme belirli bir oranda uzaklaştırılması gerekir. Bunun için kurutula-
yeteneği hızlı olan karaciğer, bağırsak epiteli, deri, dil gibi hücre- cak gıda maddesi şeker veya tuz içeren yüksek derişimli (hiperto-
lerin bölünmesini engelleyerek bu organlar üzerinde yan etkiler nik) çözeltilerde bekletilir. Bu işlemin sonucunda gıda maddesi-
oluşturur. Örneğin saçların dökülmesi, ağız yaraları, bağırsak nin içindeki su hipertonik çözeltiye geçer.
problemleri gibi yan etkiler görülür. 2. l numaralı grafiğe göre kayısının ağırlığı artmıştır. Bu durumun
3. Yanlış bir tedavi yöntemidir. Çünkü prokaryot canlılarda hücre nedeni ise kayısının kaptaki çözeltiden su alıp şişmesidir. Kayısı-
iskeleti bulunmadığı için mikrotübüller de bulunmaz. Dolayısıy- nın su alabilmesi için kaptaki çözeltinin düşük derişimli (hipoto-
la bakterilerin vücutta çoğalmasını bu ilaç engelleyemez. Üstelik nik) olması gerekir.
ilaç farklı sorunlara yol açar. ll numaralı grafiğe göre kayısının ağırlığı azalmıştır. Bu durumun
4. a) Mikroflamentler nedeni ise kayısının kaptaki çözeltiye su verip büzüşmesidir. Ka-
b) Mikrotübül yısının kaptaki çözeltiye su verebilmesi için kaptaki çözeltinin
c) Ara filamentler yüksek derişimli (hipertonik) olması gerekir.
ç) Mikroflamentler lll numaralı grafiğe göre kayısının ağırlığında hiçbir değişiklik
d) Mikrotübüller olmamıştır. Bu durumun nedeni ise kayısı ile kaptaki çözeltinin
e) Mikrotübüller derişimlerinin eşit (izotonik) olmasıdır.
Etkinlik No: 42 Çözelti derişimlerinin (yoğunluk) büyükten küçüğe sıralanması:
ll > lll > l
1. a. 1 numaralı tüpte solunum enzimleri bulunduğu için CO çı- 3. Balığın ölmesinin nedeni akvaryum suyunun deniz suyu olma-
2
kışı fazladır ve mitokondri organeli vardır. 5 numaralı tüp- sıdır. Deniz suyu tuzlu olduğu için derişimi yüksek (hipertonik)
te O çıkışı fazla olduğuna göre fotosentez yapılmaktadır ve bir çözeltidir. Japon balıkları tatlı su (hipotonik) balıklarıdır. Bu
2
kloroplast organeli vardır. Bu iki organelin çalışması birbirine nedenle balığın hücrelerinden akvaryuma su geçmiştir. Balık aşırı
zıttır yani mitokondri oksijen ve besin maddesini parçalayarak su kaybından ölüp büzüşmüştür.
enerji, CO ve H O üretir. Kloroplast ise ışık varlığında CO 2
2
2
ve H O’dan besin ve oksijen üretir. Mitokondri organeli tüm Etkinlik No: 45
2
ökaryot hücrelerde bulunur. Kloroplast ise ototrof hücrelerde
bulunur. 1. A kabına konan patates kendinden daha az yoğun bir ortama
konduğu için dış ortamdan su alarak kütlesi artmıştır. C kabın-
b. Mukus salgısının fazla olması bize Golgi organelinin faaliyette daki patates ise kendinden daha yoğun bir ortama konmuştur.
olduğunu göstermektedir. Bu nedenle 2 numaralı tüpte Gol- Patates su kaybetmiş, kütlesi azalmıştır.
gi organeli bulunmaktadır. 6 numaralı tüpte hücresel yapıları 2.
hidroliz edebilen lizozom organeli vardır. Golgi organeli, ökar- Yoğunluk farkından dolayı ilk tartımlarda madde geçişi daha hız-
yot hücrelerde bulunurken lizozom organeli yüksek yapılı bitki lı olacaktır. Son ölçümlere doğru yoğunluk farkı azalacağından
hücrelerinde bulunmaz. geçişler yavaşlar. Dolayısıyla kütle değişimlerindeki fark azalır.
c. Hücrelerde protein sentezinin yapıldığı yer ribozom organe- 3. Sıcaklık artışı difüzyon hızını artırır. Dolayısıyla kaplardaki mad-
lidir. Bu sebeple 3 numaralı tüpte ribozom bulunur. Nükleik de geçiş hızları artar, kütle değişimleri daha hızlı gözlenir.
asitlerin sentezinin yapıldığı yer ise çekirdektir. Bu yüzden 4 Etkinlik No: 46
numaralı tüpte çekirdek bulunur. Ökaryot hücrelerde, her iki
organel de bulunur. 1. Suyun çok yoğun olduğu ortam olan bardaktan az yoğun olan gü-
2. a. 1, 4 ve 6 lün hücrelerine su ozmosla geçer. Suyun, gülün taç yapraklarına
kadar zamanla ilerlemesi sonucunda renk değişikliği gözlemlenir.
b. 1 ve 6 2. Bardaktaki su miktarı kontrol edildiğinde suyun azaldığı gözle-
Etkinlik No: 43 nir. Çünkü osmozla gül hücrelerine su geçişi olmuştur.
1. Ayşe Hanım'ın birinci sorusuna Seda Doktor'un vereceği cevap 3. 4. bardakta tuz çözeltisi (hipertonik ortam) bulunmaktadır. Gül
şu şekilde olmalıdır: Hücre içi sindirim merkezi olarak görev bu kapta su kaybeder. Yaprakları buruşur, solar.

153