Page 156 - Biyoloji 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
4. 3. kap tuz çözeltisi içerdiğinden (hipertonik ortam) bitki bu bar- 3. Nişasta ve protein molekülleri X tarafına geçemediği için Y ta-
daktan sıvı alamamış sadece 2. kaptan kırmızı renkli sıvı alabil- rafında madde yoğunluğu yani osmotik basınç daha fazla olur.
miştir. Bu durumda, su osmozla Y tarafına doğru hareket eder. Sonuç
olarak, Y tarafındaki sıvı seviyesi daha yüksek olur.
Etkinlik No: 47
4. Y tarafına uygun hidroliz enzimleri ilave edilirse protein ve nişas-
1. Maltoz zardan geçemeyecek kadar büyük bir moleküldür bu ne- ta molekülleri sindirilir. Aminoasit ve glikoz molekülleri oluşur.
denle yarı geçirgen zardan B koluna geçemez. A kolunda mal- hem X hem de Y tarafında sadece aminoasit ve glikoz ayraçların-
tozun suda çözünmesiyle birlikte osmotik basınç artar. Osmotik da renk değişimi olur.
basıncın artması su emme ihtiyacını artırır ve B kolundan su mo-
lekülleri A koluna doğru geçer. A kolunda su seviyesi artarken B 5. Zardan geçemeyen büyük moleküllerin Y tarafında bulunması,
kolunda azalmış olur. bu taraftaki osmotik basıncın sürekli diğer taraftan yüksek ol-
masına neden olur. Bu durumda, osmoz X tarafından Y tarafına
A B doğru gerçekleşir.
Etkinlik No: 49
1. Su yoğun olan ortama doğru hareket eder. Yoğunluk sıralaması
çoktan aza doğru bal, bardakta biriken sıvı, turp öz suyu şeklin-
dedir.
Yarı geç rgen zar 2. Hücreler yoğun ortamda osmozla su kaybederek hücre dışına
su verir. Balın yoğunluğu turp hücrelerinin öz suyunun yoğun-
luğundan fazladır. Hücrelerin öz suyu bala doğru hareket eder.
2. Glikoz zardan geçebilecek bir moleküldür. B koluna konan çözel- 3. İçme suyunun yoğunluğu turp hücrelerinin yoğunluğundan dü-
tinin yoğunluğu daha fazladır. Bu nedenle glikoz molekülleri B şüktür. Düşük yoğunluklu ortamda hücre içine osmozla su girer.
kolundan A koluna doğru, su molekülleri ise A kolundan B kolu- Oyuk yerde su birikmez. Bardağa su damlamaz.
na doğru geçer. Madde geçişleri A ve B kollarındaki yoğunluklar
eşitlenene kadar devam eder. 4. Hücreler sıvı kaybettiğinden hücrelerin osmotik basıncı artmış,
turgor basıncı azalmıştır.
3. A ve B kollarındaki çözelti yoğunluğu eşit olduğu için kollardaki
sıvı seviyelerinde bir değişim görülmez. 5. Hücreler bal gibi yoğun bir ortamdan su alıp şişemez. Hücre du-
varı bulunduğundan hemoliz olamaz. Hücreler yoğun ortamda
4. a) O. B. A > B su kaybeder, giderek küçülür ve plazmoliz olur. Zamanla deforme
b) O. B. A = B olan hücreler balın ağırlığını taşıyamaz. Ballı öz su damlayarak
bardakta birikir.
5. Saf su içerisine konan hücreler dışarıdan su alırlar. Bu nedenle 6. Gözlem yapma ve veri toplama: Kışın yeşil sebze, turp, soğan,
deney kaplarına konan 3 hücre içine de su girişi gözlenir. İlk de- sarımsak ve turunçgilleri tüketen insanlarda soğuk algınlığı daha
ney kabına bir hayvan hücresi konmuştur. Hücre su alarak şiş-
meye başlar. Eğer saf su içerisinden çıkarılmazsa hücre fazla su az gözlenmektedir.
aldığı için patlayabilir (hemoliz). İkinci deney kabına canlı bir Problemin tespit edilmesi: İnsanların doğal yollarla elde edebi-
amip konmuştur. Amip tatlı suda yaşayan bir canlı olduğu için leceği ucuz bir soğuk algınlığı ilacı nasıl daha hızlı üretilebilir?
kontraktil kofullara sahiptir. Bu nedenle hücre içine giren fazla
suyu dışarıya atarak bir süre canlılığını korur. Bitki hücresi içine Yeni verilerin toplanması ve başka gözlemlerin yapılması: Si-
konduğu ortamdan su alır, şişmeye başlar. Ancak hücre çeperine yah turp, solunum sistemi hastalıklarının tedavisinde etkili olan
sahip olduğu için çeperler koruyucu etki yapar ve fazla su alarak fitosterol, beta-karoten, C vitamini, E vitamini, B6 vitamini, B9
patlamasını engeller. vitamini (folat) ile kalsiyum minerali açısından zengindir.
Hipotez oluşturulması: Turp öz suyundan doğal yollarla ucuz ve
6. a) Azalır. kısa sürede bir öksürük şurubu elde ederken sıcaklığı arttırmak
b) C kabı üretilecek şurubun miktarını arttırır.
c) B kabı Hipoteze dayalı tahminlerin yapılması: Eğer ortam sıcaklığı ar-
ç) C kabı tırılırsa turp hücrelerinden çıkan sıvı miktarı da artacaktır.
d) A kabı Kontrollü deneyin uygulanması: Aynı büyüklükte ve türde iki
e) A kabı tane siyah turp alınarak aynı şekilde oyulur. İkisine de aynı mik-
tarda bal konur. Fakat birine oda sıcaklığında bal ilave edilirken
Etkinlik No: 48 diğerine ısıtılmış bal konur. Oluşan sıvı miktarları karşılaştırılır.
1. Yapı taşı olan glikoz ve amino asit difüzyon ile, su ise osmoz ile Sonuçların değerlendirilmesi: Isıtılmış bal ilave edilen turptan
yer değiştirebilir. Büyük moleküller olan nişasta ve protein ise daha fazla sıvı elde edilirse hipotez doğrulanmış olur. Aynı mik-
zardan geçemeyeceği için yer değiştiremez. tarda sıvı elde edilirse hipotez değiştirilmelidir.
2. X tarafına amino asit ve glikozun bir kısmı difüzyon ile geçer. Bağımsız değişken sıcaklık, bağımlı değişken bardakta biriken
Nişasta ve protein ise büyük moleküller oldukları için Y tarafın- sıvı miktarıdır.
da kalırlar. Aynı zamanda amino asit ve glikozun bir kısmı da Y
tarafında kalır. X tarafından alınan örneklerde glikoz ve amino 7. Turplardan birine bal ilave ederken diğerine yoğunluğu bala göre
asit ayraçları renk değişimine neden olur. Y tarafında alınan ör- daha düşük olan şeker çözeltisi ilave edip sonuçları kıyaslardım.
neklerde ise tüm ayıraçlar renk değişimine neden olur.

154