Page 154 - Biyoloji 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
5. Hücre içinde glikojen moleküllerinin hidrolizini lizozom organeli 3. Glikoproteinler, glikoz ve proteinden meydana gelmiş komp-
yapar. Glikojen (polimer) miktarı ve su azalırken glikoz miktarı leks moleküllerdir. Granüllü endoplazmik retikulumda glikoz
artar. Bu durumu, (2), (6) ve (3) numaralı eğriler göstermektedir. ve protein molekülleri birleştirilerek glikoproteinler sentezlenir.
Hidroliz ürünlerinden yani glikoz moleküllerinden oksijenli so- Sentezlenen glikoprotein taşıma kofulu içerisinde endoplazmik
lunumla ATP sentezlenmesi mitokondride gerçekleşir. Oksijenli retikulumdan ayrılır ve Golgi aygıtına gelir. Golgi aygıtında, son
solunumda glikoz ve oksijen kullanılırken, ATP, karbondioksit ve işlevsel haline getirilir. Glikoproteinler, hücre zarına gitmek üzere
su açığa çıkar. Azalan glikoz (4) numaralı eğri ile, artan su ise (1) Golgi aygıtından salgılama kofulları içerisinde ayrılırlar.
numaralı eğri ile gösterilmiştir. Glikoproteinlerin sentezlenirken hücre içerisinde izlediği yolu
6. ATP sentezi, oksijenli solunum sonucunda gerçekleşir. Bunu ger- sırasıyla şu şekilde numaralandırabiliriz: 1__3__4
çekleştiren organel mitokondridir. Glikoz ve oksijen kullanılırken 4. Endoplazmik retikulum, çekirdek zarını oluşturur. Düz endop-
karbondioksit ve su açığa çıkar. Azalan madde miktarını gösteren lazmik retikulumdan kopan parça golgi aygıtını oluşturur. Golgi
(8) numaralı eğri glikoz ve oksijen moleküllerine, artan madde aygıtından kopan içi sindirim enzimi dolu kese lizozomu, içi boş
miktarını gösteren (7) numaralı eğri ise karbondioksit ve su mo- kese ise kofulu oluşturur. Bu nedenle hücre içi zar sistemini oluş-
leküllerine ait olabilir. turan organeller; çekirdek, endoplazmik retikulum, golgi aygıtı,
lizozom ve koful'dur.
Etkinlik No: 38 5. 3 numaralı yapı "golgi aygıtı"dır ve 2 numaralı yapı olan düz en-
1. Olası cevap: Ökaryot hücre ikinci el arabaların satıldığı çok katlı doplazmik retikulum tarafından oluşturulmuştur. Golgi aygıtının
bir binaya benzetilebilir. Burada bölümler birbirinden belirgin hücrede üstlendiği görevlerin;
şekilde ayrılmıştır. İçinde farklı türden araçların bulunduğu ga- • Salgı maddelerini üretme, paketleme ve taşıma
leriler, tamir atölyeleri, noter, banka şubesi, yönetim ofisi gibi bi- • Hücre içi taşımada etkin rol oymana
rimler bulunur. Prokaryot hücre de açık bir oto pazarına benze- • Lizozom ve koful organellerini oluşturma olduğunu söyleyebiliriz.
tilebilir. Birimler fiziki yapılarla birbirinden ayrılmamıştır. Fakat 6. a) 4 numaralı kesecik içindeki madde protein yapılı salgı mad-
güvenlik, yönetim gibi birimler yine de bulunur. desidir.
2. Olası cevap: Lizozom içinde sindirim enzimleri vardır. Hücre b) 5 numaralı organel lizozomdur.
dışındaki polimer besinler hücre zarı ve koful yardımıyla alınır. c) 6 numaralı organel boşaltım kofuludur.
Lizozom ile birleşir. Bu besinler sindirilir. Sindirim sırasında su
tüketimi olur. Besindeki peptit bağları gibi bağlar kopar. Yapı taş- Etkinlik No: 40
ları oluşur. Polimer besinler hücre içinde sindirilir. Lizozom hüc-
re dışı sindirimde görev yapmaz, ancak hücreye alınan besinleri 1. Olası cevap: Mikrotübüller hücre bölünmesinde görev alan iğ
sindirir. Lizozom hücredeki hasarlı organelleri de sindirir. Böyle- ipliklerinin yapısını oluşturur. Vinkristin maddesi mikrotübül
ce hücrenin yenilenmesini sağlar. yapımına engel olduğuna göre iğ ipliği yapımına ve hücre bö-
3. Olası cevap: Soluk borusundaki siller işlevini yeterince yapamaz. lünmesine de engel olur. Kanser, kontrolsüz hücre bölünmesidir.
Vinkristin kontrolsüz bölünmeyi engellediğinden kanser teda-
Solunan havadaki partiküller öksürme ile atılamaz ve astım gibi visinde tercih edilir. Saç köklerini oluşturan epitel hücreleri ve
solunum sistemi rahatsızlıkları görülebilir. Kadınlarda döllenmiş bağışıklıkta görev alan hücreler hızlı bölünen ve ömrü kısa olan
yumurta sillerle rahme itilemez ve dış gebelik gibi üreme bozuk- hücrelerdendir. Vinkristin sağlıklı hücrelerin de bölünmesini
lukları görülebilir. engeller. Yeni hücre yapımı da zorlaştığından saçlar dökülür ve
4. Üç görsel de ilgili canlıya ait olamaz. Bakteri prokaryot yapılıdır. bağışıklık zayıflar.
Ribozom dışında organeli bulunmaz. Bu nedenle salgı kofuluna
sahip olamaz. Bitki hücresinde ise lizozom bulunmamalıdır. Hay- 2. Olası cevap: Hücre içinde lizozomların daha büyük olduğu ve
van hücresinde merkezi koful bulunmamalıdır. içinde birikim yapmış yağ ve karbonhidrat yığınlarını görürdüm.
Lizozomal depolama hastalığı kalıtsal olduğundan hastanın aile-
Etkinlik No: 39 sinde ve yakın akrabalarında bu hastalığın görülüp görülmediği-
ni sorardım.
1. 1 numaralı yapı üzerinde ribozom taşıdığı için "granüllü endop-
lazmik retikulum"dur. Üzerinde taşıdığı ribozom ve iç kısmında 3. Kloroplast
barındırdığı aminoasit ve polipeptitlerden anlaşılacağı gibi hücre (Fotosentezle Granüllü Koful
içindeki görevi protein sentezi yapmaktır. gl koz üret r.) Endoplazm k (Gl koprote nler
2 numaralı yapı üzerinde ribozom taşımadığı için "düz endop- R bozom Ret kulum granüllü endoplazm k
ret kulumdan Golg
(Prote nlere
lazmik retikulum"dur. Hücrede üstlendiği görevler aşağıda sıra- (Am noas tlerden karbonh drat ekler, c s mc ğ ne taşır.)
lanmıştır. Prote n üret r.) gl koprote n sentezler.)
• İç kısmında yağ asitleri ve steroid bulundurduğu için hücrede- Hücre zarı Koful Golg c s mc ğ
ki görevi yağ sentezi yapmaktır. (Koful ve hücre zarı (Yapısında gl koprote n (Gl koprote nlere
b rleş r, gl koprote n olan koful hücre son şekl n ver r.)
• İç kısmında glikojen bulundurduğundan diğer bir görevinin hücre zarına eklen r.) zarına doğru lerler.)
de karbonhidrat sentezlemek olduğunu söyleyebiliriz.
+
• Ca 2 başta olmak üzere çeşitli iyon ve mineralleri depolama 4. Olası cevap: Dört açıklamada da kavram yanılgısı vardır. Açık-
lamalara katılmam.
özelliği vardır.
2. 2 numaralı organel "düz endoplazmik retikulum"dur. Glikozun a) Kloroplast, içindeki klorofil pigmentinden dolayı yeşil renk-
lidir. Kloroplastlı hücreler bitkinin sadece yaprak otsu gövde
fazlası vücut içerisinde glikojen şeklinde karaciğerde depolanır. gibi yeşil yerlerinde bulunur.
Bu nedenle karaciğer hücrelerinde düz endoplazmik retikulum
sayısı fazladır. Eşey organları (testis ve yumurtalıklar) steroit kö- b) Kloroplast bitkilerde vardır. Mitokondri hem bitkilerde hem
kenli hormonları üretir. Bu nedenle testis ve yumurtalıklarda düz de hayvanlarda bulunur. Kloroplast bir hücrenin enerji ihti-
+
endoplazmik retikulum sayısı fazladır. Ca 2 iyonları kas kasılması yacını karşılayamaz. Kloroplast besin üretir. Hayvanlarda da
sırasında kullanır. Kas hücrelerinde düz endoplazmik retikulum bitkilerde de enerji mitokondri ile üretilir. Bitkiler, enerji ihti-
sayısı fazladır. yacını kloroplasttan karşılasaydı geceleri hücre bölünmesi gibi
enerji isteyen olayları yapamazdı.
152