Page 149 - Biyoloji 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 9

CEVAP ANAHTARLARI
glikozun oluştuğunu ve bitki hücrelerinde nişastayı sindiren en- 6. Alfabemizdeki 29 çeşit harfi farklı sayı, çeşit ve sıra ile birleşti-
zimlerin bulunduğunu ispatlar. rerek çok çeşitli kelimeler üretilebilir. Amino asitlerde böyle çok
2. 7, 9 ve 11 numaralı tüplerde sükroz, sükraz enzimi ve fruktoz farklı kombinasyonlarda birleşerek çok farklı proteinler üretile-
ayıracı vardır. Sükraz enzimi sükrozu sindirir. Glikoz ve fruktoz bilir. Amino asitler harflere kelimeler proteinlere benzetilebilir.
oluşur. Fruktozun varlığını fruktoz ayıracının renk vermesiyle 7. Proteinler hücrede ve vücutta yapım - onarım ve düzenlemeden
açıklayabilir. Fakat glikozun da oluştuğunu ispatlayamaz. Sükro- sorumlu organik bileşiklerdir. Enzim, antikor, hormon gibi bile-
zun yapı taşlarından birinin de glikoz olduğunu ispatlayabilmesi şiklerin yapısında yer alırlar. Bu nedenle metabolizmanın sürek-
için 7 ve 9 numaralı tüplerdeki çözeltileri farklı bir kapta karıştır- liliği için öncelikli görevleri olan yapım, onarım ve düzenleme
dıktan sonra 10 numaralı tüpü (glikoz ayıracını) bu karışıma ilave için kullanılırlar. Ancak çok uzun süren açlıklarda karbonhidrat
etmeliydi. Glikoz ayracındaki renk değişimi glikozun oluştuğunu ve lipit yetersizliğinde yapım maddesi olan proteinler enerji elde
ve sükrozun yapı taşlarından birinin de glikoz olduğunu ispatlar. etmek için kullanılabilir. Bu durum hücrenin yapısının bozulması
3. 3, 4 ve 10 numaralı tüplerde nişasta, nişastayı glikoza kadar sin- anlamına gelir.
diren enzimler ve glikoz ayıracı vardır. Renk değişiminin olma- Etkinlik No: 21
sı nişastanın enzimler tarafından sindirildiğini gösterir. Deney 1. Burada substrat karaciğer parçaları değildir. Hidrojen peroksit sı-
35 ⁰C'de daha kısa sürede tamamlanması enzimlerin uygun sı- vısı substrattır. Karaciğerin ezilmesi substratın yüzeyini artırmaz.
caklıkta daha kısa sürede ürün oluşturduğunu gösterir. Bu deney Sadece daha fazla sayıda enzimin substratla birleşmesini sağlar.
uygun sıcaklıkta tepkimenin daha hızlı olacağını ispatlamak için
yapılmıştır. Burada bağımsız değişken sıcaklık, bağımlı değişken Olası deney tasarımı: Deney kaplarında karaciğer parçaları ka-
tepkime hızıdır. labilir ama üzerine hidrojen peroksit değil, pepsin enzimi ilave
4. 1 ve 11 numaralı tüplerdeki çözeltileri karıştırmalıdır. Renk deği- edilebilir. Ezilmiş karaciğerdeki proteinlerin (substratın) daha
kısa sürede sindirildiği görülecektir. Bu da substrat yüzeyinin ar-
şimi olursa fruktoz bitki hücrelerinde bulunan bir karbonhidrat tışının tepkime hızını artırdığını kanıtlar.
olduğu bilgisi doğrulanır. 50 ml 50 ml 50 ml
5. Tasarlayamaz. Tüplerdeki enzimler sindirim enzimleridir. Sentez Peps n Peps n Peps n
hücre içinde yapılır. Hayvansal hücrelerde nişasta sentezleyebile-
cek enzim yoktur.
Etkinlik No: 19
1. Her iki kapta da yeşil rengin olması kaplarda selülozun olduğunu
yani selülozun sindirilmediğini gösterir. Bu durum insanda ve Parça Doğranmı Ez lm
koyunda selüloz sindiren enzimin üretilmediğini gösterir. Karac ğer Karac ğer Karac ğer
2. Selüloz sindirici enzim ya da selüloz sindirici bakteri ilave edilir.
3. İnsan ve koyun selüloz sindiren enzim üretemezler. Ancak otçul 2. Arda’nın cevabı yanlıştır. Üç tüpte de aynı miktar substrat (hidro-
jen peroksit) bulunmaktadır. Enzim miktarları (karaciğer) farklı
hayvanların sindirim kanalında selüloz sindiren bakteriler yaşar.
Koyunun dışkısında selüloza değil de glikoza rastlanmasının ne- olsa bile, enzimler tekrar tekrar çalışabilir. Birim zamanda oluşan
ürün miktarı farklıdır. Fakat tepkimeler tamamlanınca oluşan
deni bağırsağında yaşayan bakterilerin selülozu sindirmesidir. ürün miktarları aynı olacaktır.
Dışkıda çok az glikoz bulunması, glikozun tamamının bağırsak-
tan emilmediğini gösterir. 3. Tepkime hızı sürekli artar. Fabrikaya yeni işçi, makine ve kumaş
4. Selüloz insan tarafından sindirilmediği için kalori değeri yoktur. alımı devam ettiği sürece fabrikada birim zamanda oluşan ürün
Ancak bağırsak mukozasına temas etmesi bağırsakta mukus sal- miktarı da artacaktır.
gısını arttırarak bağırsağın korunmasını sağlar. Su tutucu özelliği 4. Tepkime substrat bitene kadar devam eder. Substrat tükenince
sayesinde kabızlığı önler. Ayrıca sindirilemediği için kilo almaya tepkime durur. Fabrikada sınırlı miktarda kumaş olduğundan bu
neden olmaz. Obezite sorunu olan kişilerin mutlaka selülozlu be- fabrikaya sürekli işçi ve makine alınmasının ürün miktarı üzerin-
sinler tüketmesi gerekir. de bir etkisi olmaz. Kumaşlar bitince üretim yapılamaz.
Etkinlik No: 20 5. Tepkime sabit hızla devam eder. Fabrikaya yeni işçi ve makine
alınmayıp sürekli kumaş alınırsa bu işçiler sürekli çalışır ve sabit
1. Amino asitler bazik özellik gösteren amino ve asit özellik göste- hızda üretim yapar.
ren karboksil grubu taşır. Bu durum amfoter özellik göstermele-
rine sebep olmaktadır. Amfoter özellikteki moleküller vücut sıvı- 6. Olası cevap: Enzimlerle ilgili olarak bir fotokopi makinesi örnek
olarak verilebilir. Fotokopi makinesi enzime, makineye konan
larının ve hücre sitoplazmasının aşırı pH değişimlerini önleyerek mürekkepler ve kâğıt substrata, yazılı belgeler ürüne, birim za-
homeostasiyi sağlar. manda basılan yazılı belge sayısı tepkime hızına, makineye bakım
2. Temel amino asitler vücut tarafından üretilemeyen amino asit- yapılırken dişlilerine sürülen yağ aktivatöre, mürekkep püskürtü-
lerdir. Temel amino asitler beslenme ile alınamazsa vücut birçok cülerinde sıkışan tozlar inhibitöre benzetilebilir.
proteini üretemeyecektir. Kişide protein eksikliğinden dolayı has- Etkinlik No: 22
talıklar görülecektir.
3. Yüksek sıcaklık, basınç, aşırı asit-bazik ortamlar, aşırı tatlı ve tuz- 1. 1 numaralı grafikte 0 - 37 °C
arası tepkime hızının arttığı,
lu ortamlar, protein yapısının bozulmasına neden olmaktadır. 37 °C den sonra tepkime hızı- N asta M ktarı
4. Vücudun en önemli yapı maddesi proteinlerdir. Bir kişide protein nın azaldığı ve 55 °C'de tepki-
azlığı görülürse metabolik tepkimeler ve hücre bölünmesi yavaş- menin durduğu görülüyor. Bu
lar. Yaraların onarılması güçleşir. Akyuvar hücrelerinin ürettiği bilgileri göz önüne aldığımız-
antikorlar protein yapılıdır. Protein azlığı bağışıklığı azalttığı için da, I. zaman aralığında hidro-
kişinin çabuk hasta olmasına da neden olur. liz enzimleri çalışır ve nişasta Zaman
5. Proteinler DNA'daki genlere göre ribozomlarda sentezlenir. Can- miktarı azalır. II. zaman aralı- I II
lıların DNA'larında farklılıklar olduğundan protein yapısı da ğında sıcaklık aniden 55 °C'ye
farklıdır. Canlılar DNA'larındaki genlere göre amino asitler farklı çıkarıldığı için enzimlerin yapısı bozulur, tepkime durur. Kalan
sayı, çeşit ve dizilişle birleştirerek çok çeşitli proteinler üretirler. nişasta molekülleri sindirilmeden kalır.

147