Page 297 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9

CEVAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.:87 Ep(J)
2. Yönerge
200

150

100

50

k(N/m)
0 100 200 300 400
6. Yönerge
Uzanım arttıkça yayda biriken esneklik potansiyel enerjisi de art-
maktadır. Ancak bu artış uzanımın karesi ile orantılı olarak gerçek-
leşmektedir. Yay sabitindeki artış yayda biriken esneklik potansiyel
enerjisini doğru orantılı olarak artırmaktadır. Bu durumda grafikler
1
E = kx bağıntısı ile uyumludur.
2
2
p
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim 9. Sınıf Fizik Ders
Kitabı, Sayfa 183-185.
Etkinlik No.:88
Etkinlik No.:89
3. Yönerge Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir.
Uzanım (m) Potansiyel Enerji (J) Muhtemel cevaplar:
0,2 4 3. Yönerge
0,4 16 1. Yaydaki sıkışma miktarı cismin ağırlığına ve yay sabitine bağlı-
0,6 36 dır. Böylelikle yayda depolanan enerji farklı olacağından cisim-
0,8 64 lere aktarılan enerji de farklı olacaktır.
1 100 2. Cisim sıkıştığı anda yayın esneklik potansiyel enerjisi, cisim
4. Yönerge yaydan ayrıldığında öteleme kinetik enerjisi, cisim belli bir yük-
seklikte iken yere göre yer çekim potansiyel enerjisi bulunur.
Yay Sabiti (N/m) Potansiyel Enerji (J) 3. Spiral yaylarda cismin daha yükseğe çıkabilmesi için yayın daha
100 50 çok sıkışması gerekir. Bunun için de yayın esneklik kat sayısı küçül-
200 100 tülmelidir. Ortamdaki hava sürtünmesinin azaltılması ise cismin
300 150 daha fazla yükselmesini sağlar.
400 200 4. Bir yayın boyunun kısaltılması esneklik katsayısını artırır. Bu da
cismin aynı yayda daha az sıkışmasını sağlar. Böylelikle yayın cis-
me kazandıracağı enerji azalır. Ayrıca cismin kinetik enerjisi ve yer
5. Yönerge çekimi potansiyel enerjisi azalacaktır.
5. Tükenmez kalemlerde, kurmalı saatlerde, yaylı oyuncaklarda, kol-
Ep(J) tuk ve kanepelerde, silahlarda, araba amortisörlerinde, bisiklet ve
motosikletlerde... vb. düzeneklerde kullanılır.
100 6. Örnek olarak yataklarda, paket yay ve bağımlı yay sistemi şeklinde
kullanılabilir. Fakat yay sisteminde yaylar bağımsız ve bu yaylar
belirli bir paket içerisindedir. Bu yaylar daha kullanışlı yaylardır
ve daha az deforme olmaktadır. Bağımlı yay sisteminde ise diğer
64 yay sistemlerinden kazandığı enerji, kuvvet ve sıkışma miktarı ile
alakalıdır. Dolayısıyla yayın esneklik katsayısının fazla olması ile
cismin sıkışma miktarı az olacağından yataktaki rahatlık, konfor
32 ve deformeyi etkilemektedir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim 9. Sınıf Fizik Ders
16 Kitabı, Sayfa 183-184.
4
x (m)
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1

297