Page 302 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

FİZİK 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.:109 Etkinlik No.: 110
Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. 1. Yönerge o o
Muhtemel cevaplar: Cıvanın donma sıcaklığı -39 C, kaynama sıcaklığı 357 C’dir.
o
o
Alkolün donma sıcaklığı -115 C, kaynama sıcaklığı 78 C’dir
1. Yüksek sıcaklıktaki sıvıya yerleştirilen A, B ve C şişelerindeki 2. Yönerge
sıvılar, borularda veya şişede yükselmeye başlar. Bunun sebebi
şişelerdeki sıvıların ısı alarak genleşmesidir. 1. K ve L termometreleri ile ölçülen değerler, alkollü termomet-
2. I. Grup'taki şişelerden A’nın pipetinde daha fazla sıvı yükselir. reyle de ölçülebilir. Orta derecedeki sıcaklıkları ölçmek için
Çünkü B şişesindeki pipetin ağzı kapatılınca içerisinde hava sıvılı termometreler kullanılır. Alkollü termometre, sıvılı ter-
mometrenin bir çeşididir.
ka lır. Genleşen sıvı yükselmeye başlayınca hava sıkışmaya baş- M termometresi ile ölçülen değerler, cıvalı termometreyle de
lar ve havanın basıncı artar. Bu durumda pipette sıvı daha az 2.
yükselir. ölçülebilir. Orta derecedeki sıcaklıkları ölçmek için sıvılı ter-
mometreler kullanılır. Cıvalı termometre, sıvılı termometrenin
3. II. Grup'taki şişelerden yine A’nın pipetindeki sıvı yüksekliği bir çeşididir.
daha fazladır. Çünkü C şişesinde bulunan sıvı miktarı azdır. 3. Termometreler, içindeki sıvının donma ve kaynama sıcaklık-
o
Şişedeki sıvı, ısı alıp genleşirken kabı tamamen doldurmadı- ları arasındaki değerleri gösterir. 0 C sıcaklık değeri sadece L
ğı için pipette sıvı yükselmesi ya hiç gözlenmez ya da çok az termometresi ile ölçülür.
gözlenir. Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
Kitabı, sayfa 214-216.
4. B şişesindeki sıvının pipette öncekine göre daha yükseğe çıka- Etkinlik No.: 111
bilmesi için ağzı kapatılmış pipetin içindeki havanın vakum- Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir.
lanması gerekir. Muhtemel cevaplar:
5. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. 1. Genel olarak termometreler, normal şartlar altında sıcaklığı
Muhtemel cevaplar: sabit olan suyun donma ve kaynama noktaları dikkate alınarak
kalibre edilir.
2. Ortam aynı olduğu için aynı sıcaklığı ölçer.
Şişe önce erimekte olan buz dolu bir kaba yerleştirilip bir süre
bekletilir ve pipetteki sıvının bulunduğu yer işaretlenir. Şişe 3. A - (-10) = D - 0
daha sonra, kaynamakta olan suyun içerisine yerleştirilip bir 140 70
süre beklenir. Sıvının pipette yükselmesi durduktan sonra pi- 18 - (-10) D
petteki sıvının seviyesi işaretlenir. Suyun donma noktası ile 140 = 70
kaynama noktasını gösteren çizgilere değerler verilip çizgiler
arası, eşit bölmelere ayrılır. D = 14 o
4. Aynı ortamdaki termometrelerle aynı sıcaklık ölçülür. Ancak
6. Pipet ve şişenin daha küçük genleşme katsayısına sahip mal- ölçeklendirmeleri farklı olduğu için termometrelerin üzerinde
zemeden yapılmış olanı seçilebilir.Şişe ve pipetin ısı aldığında okunan değerler birbirinden farklı olabilir.
daha az genleşmesi sağlanabilir.
5. Aylin’in termometresi ile daha hassas ölçüm yapılabilir. Ay-
- Daha büyük genleşme katsayısını sahip sıvı seçilebilir.Böyle- lin’in termometresi 140 bölme ile ölçeklendirilirken Deniz’in
likle daha çok ısı alan sıvının daha çok genleşmesi sağlanabilir. termometresi 70 bölme ile ölçeklendirilmiştir.
6. A - (-10) C - 0
- Kullanılan pipetin kesit alanı küçük olmalıdır. Böylece genle- 140 = 100
şen sıvının pipette daha çok yükselmesi sağlanır.
18 - (-10) C
- Şişelerin hacmi büyük olmalıdır. Daha çok sıvı alır ve daha 140 = 70
çok sıvının genleşmesi fazla olur.
- Şişe renkli sıvı ile tamamen dolu olmalıdır. Böylece ısı alıp C = 20 o
genleşen sıvı, sadece pipette yükselir. 7. Aylin ve Deniz’in termometrelerinin aynı değeri gösterdiği sı-
- Pipetin ağzı kapalı ve içerisindeki hava vakumlanmış olmalı- caklığa X dersek
dır. Böylece basınçtan dolayı oluşan etki ortadan kalkar. A - (-10) = D - 0
140 70
- Yapılan ölçeklendirmede bölme sayısı fazla olmalıdır. Böylece
küçük sıcaklık değişimleri de tespit edilebilir. X - (-10) = X
140 70
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders X = 10 olur.
o
Kitabı, sayfa 214-216.
8.
o D
70

14
o A
-10 0 18 130

302