Page 301 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9

CEVAP ANAHTARLARI
2. Yönerge Etkinlik No.: 107
Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir.
1. Aynı sıcaklıktaki kütle artışı, maddenin iç enerjisini arttırır. Muhtemel cevaplar:
Çünkü kütle artışı ile madde miktarı artmıştır. Böylece tane-
ciklerin kinetik ve potansiyel enerjileri toplamı artmıştır. 1. Termometre, sıcaklığı ölçülmek istenen madde ya da ortamın
2. Madde miktarının aynı koşullardaki artışı, maddenin sıcaklı- ortalama sıcaklığına bağlı olarak seçilir. Her madde ile her sı-
o
ğını değiştirmez. Çünkü kütle artışı maddedeki tanecik sayı- caklık ölçülemez. Örneğin cıva -39 C’de donar. Bu nedenle
o
sını arttırsa da tanecik başına düşen ortalama iç enerji miktarı -39 C’nin altındaki sıcaklıklar, cıva kullanılarak oluşturulan
değişmeyecektir. sıvılı bir termometre ile ölçülemez.
3. Maddeye ısı vermek, maddenin iç enerjisini arttırır. Çünkü ısı 2. Sıvılı termometre: Duvar termometresi ile oda sıcaklığı ölçü-
verilince maddeyi meydana getiren tanecikler daha hızlı hare- lebilir.
ket eder ve taneciklerin kinetik enerjisi artar. Metal termometre: Mutfak termometresi ile fırındaki yiyecek-
lerin iç sı caklığı ölçülebilir.
4. Madde hâl değiştirmiyorsa maddeye ısı vermek, maddenin sı- o
caklığını arttırır. Çünkü ısı alan maddelerin iç enerjisi artarken 3. Fırınlarda sıcaklık 1 600 C'ye kadar çıkabilir. Cıvalı ve alkollü
tanecik sayısı değişmeyeceğinden tanecik başına düşen ortala- termometrelerin ölçemediği bu gibi yüksek sıcaklıkları ölçme-
ma iç enerji de artar, böylece sıcaklık da artmış olur. de metal termometre kullanılır. Bu termometrelerde genleşme
katsayıları birbirinden farklı herhangi iki metal çifti kullanıla-
5. Eşit kütleye sahip aynı iki madde temas halide iken sıcaklığı bilir.Metalin erime sıcaklığı ölçülen sıcaklıktan yüksek olma-
fazla olandan az olana ısı transfer edilir. Çünkü sıcaklığı fazla lıdır.
olan maddenin iç enerjisi de büyüktür. Isıl dengeye gelinceye Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
kadar sıcaklığı yüksek olan maddeden düşük olana ısı transfer Kitabı, sayfa 214-216.
edilir.
Etkinlik No.: 108
Aynı kütle ve sıcaklığa sahip iki maddenin iç enerjileri aynı ol-
6.
mayabilir. Çünkü aynı sıcaklık ve kütleye sahip olsa da farklı 1. Yönerge
maddelerin sahip olduğu tanecikler de farklı olur. Bu tanecik-
lerin kinetik ve potansiyel enerjileri toplamı her iki madde için Termometre çeşidi
de farklılık gösterebilir. No Açıklama
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders Metal Sıvılı Gazlı
Kitabı, sayfa 212-213.
1 Haznesinde cıva bulunan hasta X
Etkinlik No.: 106 termometresidir.
1. Aynı sıcaklıktaki I. bardaktaki suyun iç enerjisi, II. bardaktaki Hassaslığın önemli olduğu
suyun iç enerjisinden fazladır. Çünkü iç enerji, madde miktarı- 2 sıcaklık ölçümlerinde tercih X
na bağlıdır ve I. bardaktaki suyun kütlesi daha büyüktür. edilir.
o
2. III. bardaktaki su moleküllerinin ortalama kinetik enerjisi, I. 1536 C’de eriyen demirin
bardaktaki su moleküllerinin ortalama kinetik enerjisinden 3 erime sıcaklığını ölçmek için X
büyüktür. Çünkü moleküllerinin ortalama kinetik enerjisi, tercih edilir.
o
madde miktarıyla değil sıcaklıkla bağlantılıdır ve III. bardak- -182 C’de kaynayan oksijenin
taki su daha sıcaktır. 4 kaynama sıcaklığını ölçmek X
3. Isı, aktarılan bir enerjidir. Bu nedenle bardaklardaki suların için tercih edilir.
ısısından söz edilemez. Pişmekte olan sıvı ve yarı katı
5 yiyeceklerin iç sıcaklığını X
4. I. bar daktaki suyun kütlesi fazla olduğundan ortama vereceği ölçmek için tercih edilir.
enerji de fazla olacaktır.
Bir yüzeyin sıcaklığını temas-
6 sız ölçmek için tercih edilir.
5. İç enerji, madde miktarı ve sıcaklığa bağlı olduğu için ayırt
edici özellik değildir. 2. Yönerge
6. Cisimlere sadece bakılarak veya dokunularak ancak sıcaklıkla-
rı hakkında bir fikir edinilebilir. “Bir yüzeyin sıcaklığını temassız ölçmek için tercih edilir.” açıkla-
masına uygun ölçüm aleti pirometredir. Pirometrenin ölçme yapı-
lırken temas gerektiren ve gerektirmeyen çeşitleri vardır. Optik ve
ışınım esaslı çalışan pirometrelerin ölçümünü yaptığı cisme temas
etmesi gerekmez. Bu nedenle, özellikle bulaşıcı hastalığa yakalan-
mış insanların ve metal fırınları gibi temasın mümkün olmadığı
çok yüksek sıcaklıklardaki alanların sıcaklığının ölçümesi için en
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders uygun cihaz pirometredir.
Kitabı, sayfa 212-213.
3. Yönerge

Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
Kitabı, sayfa 214-216.

301