Page 306 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

FİZİK 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
2. Yönerge Etkinlik No.: 121
1. 1. Sistem: Sıcaklık değişimi kütle ile ters orantılıdır. 1.
Sıvı Cinsi Isı Kütle Isı Sığası
2. Sistem: Sıcaklık değişimi öz ısı ile ters orantılıdır.
Kaplarda aynı cins
3. Sistem: Sıcaklık değişimi ısı ile doğru orantılıdır. sıvı varsa Q = Q 2 m < m 2 C < C 2
1
1
1
Bu sonuçlar değerlendirilerek Q = m . c . ΔT matematiksel mo- Kaplarda aynı cins Q > Q m = m C = C
deli elde edilebilir. sıvı varsa 1 2 1 2 1 2
2. Masanın her yeri aynı ortamda bulunduğu için aynı sıcak- m > m 2
1
lıktadır. Masanın oda sıcaklığında olduğu düşünülürse vücut Kaplarda farklı Q = Q m = m 2 C < C
1
sıcaklığından daha soğuk olduğu için dokunulduğunda masa cins sıvı varsa 1 2 m < m 2 1 2
1
ellerden ısı alacaktır. Ancak öz ısısı küçük olan metal, öz ısısı Her üçü de olabilir.
büyük olan ahşaba göre ısıyı daha hızlı alacağından dokunu- 2. Şekil I’deki sıvı daha çabuk ısınıyorsa bu sıvının ısı sığası daha
lan elin sıcaklığını daha hızlı düşürür ve bu sebeple ilk anda küçüktür. Isı sığası küçük olan maddeler, çabuk ısınıp çabuk
daha soğuk hissedilir. Masanın ayakları ve üstü aslında aynı
sıcaklıkta olduğu için ellerden alacakları ısı miktarı da aynıdır. soğurlar. Bu durumda Şekil I’de verilen sıvı, daha çabuk so-
ğuyacaktır.
Bu sebeple, dokunulmaya devam edildiğinde bir süre sonra ısı
alışverişi son bulacak ve her ikisi de aynı sıcaklıkta hissedil-
meye başlanacaktır. Bu deneyle öz ısısı büyük olan maddelerin Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
yavaş ısındığı, öz ısısı küçük olan maddelerin hızlı ısındığı ve Kitabı, sayfa 221-225.
en önemlisi sıcaklık konusunda hislere değil, ölçüm aletlerine Etkinlik No.: 122
güvenilmesi gerektiği sonuçlarına ulaşılabilir.
1. Zeytinyağının öz ısısı küçük olduğundan sıcaklığı daha çok
3. Q = m . c . ΔT artar.
bağıntısına göre sıcaklık değişimi öz ısı ile ters orantılıdır. 2. Zeytinyağının ısı sığası küçük olduğundan sıcaklığı daha çok
Tencerenin içinde unutulan metal kaşığın öz ısısı küçüktür ve artar.
sıcaklığı çok artıp el yakar. Tahta kaşığın öz ısısı büyük oldu-
ğundan sıcaklığı az artar ve el yakmaz. 3. Isı sığaları eşit olacak şekilde alınıp eşit miktarda ısıtılan su ve
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders zeytinyağının sıcaklık artışı da eşit olur.
Kitabı, sayfa 221-225. 4. Isı, sıcaklık farkı ile doğru orantılıdır. Kütle, sıcaklık farkı ile
ters orantılıdır.

Kütle Isı Sıcaklık farkı
m Q ΔT
Etkinlik No.: 120
m 2Q 2ΔT
1. Sıcaklığı değişen cisimler için ısının matematiksel modeli,
Q = m . c . ΔT dir. Buna göre bağımsız değişken, deneyi etki- 2m Q ΔT/2
leyen öz ısı (c); bağımlı değişken, deneyde etkilenen sıcaklık
farkı (ΔT) ve kontrol değişkenleri de deneyde sabit tutulan ısı 5. Q = m . c . ΔT ΔT = T SON – T İLK
(Q) ve kütledir (m). Denkleme göre ısı, sıcaklık farkı ile doğru orantılıdır. Kütle,
2. Rasim, sıcaklık değişiminin cisimlerin kütleleriyle ters orantılı sıcaklık farkı ile ters orantılıdır. Süre, kapların aldığı ısı mik-
o
olduğunu belirlediğine göre 1 kg suyun sıcaklığını 18 C yük- tarını belirtir.
o
selten ısı, kütlesi 3 kg olan suyun sıcaklığını 6 C yükseltmiştir. Buna göre A ve C kaplarında kütle ile alınan ısı miktarı aynı
o
3. Bir cismin sıcaklıklığını 1 C değiştirmek için cisme verilmesi oranda arttığı için bu kapların ilk sıcaklıkları eşittir.
ya da cisimden alınması gereken ısı miktarı o cismin ısı sığa- B kabında ise kütle az olmasına rağmen alınan ısı miktarı fazla-
sıdır. Buna göre bu deneyi sıcaklık değişiminin cisimlerin ısı dır. Bu nedenle kabın ilk sıcaklığı A ve C’den küçüktür.
sığalarıyla ters orantılı olduğunu belirleyen Eda yapmıştır.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
4. Ali, sıcaklık değişiminin cisimlere verilen ya da cisimlerden Kitabı, sayfa 221-225.
alınan ısıyla doğru orantılı olduğunu belirttiğine göre sıcak-
lığın ısıya bağlı değişim grafiğini aşağıdaki gibi çizmiş olabilir. Etkinlik No.: 123
Grafikteki α açısı, Q = m . c . ΔT matematiksel modeli dikkate
alındığında kütle ve öz ısı büyüklüğüne bağlı olarak değişebilir.
Sıcaklık 1. Hâl değiştirme sırasında ısı alışverişi olmasına rağmen saf
maddenin sıcaklığı değişmez. Madde, bir hâlden diğer hâle
geçerken fiziksel özellik değiştirir ve faz değişimine uğrar. Bu
değişim sırasında maddenin molekülleri arasındaki bağların
zayıflaması ya da kopması gerekir. Verilen enerji, maddenin
iç enerjisini arttırmasına rağmen bağların zayıflatılmasında
α ya da koparılmasında kullanıldığı için sıcaklık artışına neden
0 Isı olmaz. Bundan dolayı hâl değişimi sırasında ısı verilmeye de-
vam edilmesine rağmen su ve buzun sıcaklığında değişiklik
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders gözlenmemiştir.
Kitabı, sayfa 221-225.

306