Page 308 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

FİZİK 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 126 3. Yönerge
Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir.
1. Yönerge Muhtemel cevaplar:
1. Buzun erimeye başlayıp tamamı eriyinceye kadar geçen süreç- • Araç motor suyunun donmaması için su içine antifriz sı-
te beherdeki termometrede herhangi bir değişim olmamıştır. vısı konulur. Antifriz kullanımı, suyun donma noktasını
Çünkü buz eridiğine göre hâl değiştiriyordur ve hâl değiştiren • düşürür.
saf maddelerin sıcaklığında değişim olmaz. Yolların buz tutmaması için yola tuz atılmalıdır. Tuz, suyun
donma noktasını düşürür.
• Uçaklarının uçuş esnasında gövde, kanat ve kuyruklarının
2. Isıtılan beher içindeki buzun sıcaklığı artar ve buz bir süre
sonra erimeye başlayıp suya dönüşür. Bir süre sonra da 80 °C buzlanmaması için bu yüzeylerine rengi genelde turuncu
olan buzlanma önleyici bir sıvı sıkılır. Bu sıvı glikol içerir
sıcaklıkta su hâline gelir. Tüm bu aşamalarda ve her sıcaklıkta ve glikol, suyun donma sıcaklığını düşürür.
buharlaşma meydana gelir. Buharlaşma da kütlenin azalması- Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
na sebep olur. Diğer kefedeki ısıca izole edilen su dolu beherin Kitabı, sayfa 226-233.
sıcaklığında ve kütlesinde herhangi bir değişim olmaz. Buhar-
laşmayla birlikte eşit kollu terazinin dengesi bozulmaya başlar Etkinlik No.: 127
ve terazi sol tarafa doğru eğilir. 1. Yönerge
o
3. Sıcaklık ( C)
BİLGİ K L
80 1 Maddelerin ilk sıcaklığı + +
2 Maddelerin son sıcaklığı + +
3 Maddelerin öz ısısı - -
4 Maddelerin kütlesi - -
5 Maddelerin ısı sığası + +
0
-10 Isı (cal) 6 Maddelerin hâl değiştirme sıcaklığı - +

2. Yönerge 7 Maddelerin hâl değiştirme ısısı - -
8 Maddelerin sıcaklık değişimi + +
Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir.
Muhtemel cevaplar: 9 Isıl denge sıcaklığı + +
10 Maddelerin iç enerjisi - -
• Uçak motorundan çıkan su buharının aniden donarak 2. Yönerge
uçağın ardından iz bırakıyormuş gibi görünmesi, kırağı-
K
2
laşmadır. Kırağılaşma gaz hâldeki maddenin ısı vererek 1. K’nin sıcaklığı T ’den T’ye düşmüş ve ΔT = T – T kadar azal-
2
L
1
katı hale geçmesidir. mıştır. L’nin sıcaklığı T ’den T’ye çıkmış ve ΔT = T – T kadar
1
artmıştır.
• Kesilen karpuzun yüzeyinde buharlaşma olur. Buharlaş- 2. L maddesi K’den ısı almaya devam etmiştir. Isı alan L maddesi-
ma için gereken ısının bir kısmı karpuzdan alınır. Isı ve- nin iç enerjisi artmıştır.
ren karpuz soğur. 3. Maddelerin kütleleri bilindiğine göre öz ısıları bulunabilir.
Grafikte K'nin hâl değiştirmesiyle ilgili veri ve çizim olmadığı
• Elimize döktüğümüz kolonya buharlaşırken elimizden ısı için K'nin hâl değiştirme ısısı bulunamaz. L'nin de tamamı hâl
alır ve elimiz serinler. değiştirmiş ise kütlesinin bilinmesi durumunda hâl değiştirme
• Günlük hayattan örnekler: ısısı bulunabilir. Ancak grafikteki bilgiler yardımı ile tamamı-
nın hâl değiştirip değiştirmediği bilinemediği için hâl değiştir-
• Toprak testinin suyu soğutması (buharlaşma) me ısısı bulunamaz.
• Kapağını açtığımız buzdolabından dışarıya doğru buhar 3. Yönerge
1
akışının olması (yoğunlaşma) 1. T sıcaklığı daha yüksek olursa L maddesi hâl değiştirme sı-
caklığına daha kısa sürede ulaşır. Bu nedenle K maddesinden
• Çamaşırların arasına konulan naftalinin zamanla tüken- aldığı Q enerjisi azalır. Hâl değiştirme sürecinde L'nin aldığı
1
mesi (süblimleşme) ısı değişmez. Tamamen sıvı hâle geçen L maddesi K'den ısı
• Yollar ıslatıldığında havanın serinlemesi (buharlaşma) almaya devam ederek sıcaklığını arttırır ve T sıcaklığının üs-
tünde K maddesi ile ısıl dengeye gelir.
• Soğuk günlerde evimizdeki camların içinin buğulanması Sıcaklık ( C)
o
(yoğunlaşma)
• Soğuk kış günlerinde, kar yağmamasına rağmen sabah T 2 K
saatlerinde bitkilerin veya araçların üzerinde beyaz bir
tabaka oluşması (kırağılaşma) T'
• Isıtılan çaydanlıktaki suyun yüzeyinde kabarcıklar oluşup T L
buharlaşma gözlenmesi (kaynama) L
0 Isı (cal)
Q 1 Q 2
T 1

308