Page 307 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9

CEVAP ANAHTARLARI
2. Katıdan sıvıya geçişte güçlü bağlar yerine daha zayıf bağlar Etkinlik No.: 125
oluşur. Sıvıdan gaza geçişte ise bağlar tamamen koparak birbi-
rinden bağımsız hareket eden gaz molekülleri meydana gelir. 1. Yönerge
Bu nedenle maddeyi buharlaştırmak için gereken ısı, eritmek
için gereken ısıdan daha büyüktür. 1. Bu durumun sebebi, kaplardaki maddelerin farklı hâl değiş-
tirme ısılarına sahip olmasıdır. I. Kap'taki madde daha önce
3. Madde miktarı arttıkça verilmesi ya da alınması gereken ısı da eridiğine göre bu maddenin hâl değiştirme ısısı daha küçüktür.
madde miktarı ile doğru orantılı artmalıdır. Buna göre kütlele-
ri iki katına çıkarılan su ve buza hâl değişimleri için verilmesi 2. Bu durumun sebebi, kaplardaki maddelerin farklı kütlelere sa-
hip olmasıdır. I. Kap'taki madde daha önce eridiğine göre bu
gereken ısı miktarı da iki kat artmıştır. maddenin kütlesi daha küçüktür.
4. Q = m ∙ L
3. Bu durumun sebebi, kaplara verilen ısı miktarının farklı ol-
5. İlk bakışta sıcaklıkları aynı olduğu için her ikisinin de aynı masıdır. I. Kap'taki madde daha önce eridiğine göre bu kaba
derecede tahriş edeceği ya da birim kütlesindeki enerji suya verilen ısı miktarı daha fazladır.
göre daha fazla olan buharın daha fazla tahriş etmesi gerektiği 4. Bu durumun sebebi, kaplardaki maddelerin ilk sıcaklıklarının
düşünülebilir. Oysa bu durum maddenin sıcaklığı ile değil, su farklı olmasıdır. I. Kap'taki madde, daha önce eridiğine göre
ya da buhara maruz kalan canlı dokuya birim zamanda akta- ya erime sıcaklığında ya da erime sıcaklığına daha yakın bir
rılan enerji ile ilişkilidir. Canlo dokunun ve sıcak maddenin sıcaklıktadır.
ısı iletkenliği, ısı sığaları, madde miktarları gibi faktörler bu
o
durumu etkiler. Buna göre 100 C' deki su canlı dokuyu daha 5. Bu durumun sebebi, kapların farklı ortamlarda bulunmasıdır.
çok yakar çünkü sıvıların ısı iletim hızı, gazlara göre daha faz- I. Kap'taki madde daha önce eridiğine göre bu kabın bulun-
ladır. duğu ortamdaki basınç, diğer kabın bulunduğu ortamdaki ba-
sınçtan yüksek veya düşüktür. Basınç artışı, donarken özkütlesi
küçülen maddelerin donma noktasını düşürürken diğer mad-
delerinkini arttırır. Kaplarda bulunan maddelerin cinsi bilin-
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
Kitabı, sayfa 226-233. mediğinden ortamların basınç durumu hakkında başka yorum
yapılamaz. Ayrıca kapların bulunduğu ortamların sıcaklıkları-
nın farklı olması da kaplardaki maddelerin farklı zamanlarda
erimesine neden olmuş olabilir. I. kaptaki madde II. kaptakin-
den önce erimiş ise I. kabın bulunduğu ortamın sıcaklığı II.
Etkinlik No.: 124 kabın bulunduğu ortamdan daha yüksektir.
o
1. Buzun hâl değiştirmesi için sıcaklığının 0 C olması ve ısı al-
ması gerekir. Buz parçası bir süre sonra erimeye başladığına 2. Yönerge
o
göre ilk sıcaklığı 0 C’nin altındadır. Sabit basınç altında ve hâl değiştirme sıcaklığında bulunan
2. Buz eridiğine göre sudan ısı almıştır. Buna göre suyun ilk sı- saf bir maddenin hâl değiştirmesi için gerekli olan ısı miktarı,
o
caklığı 0 C’nin üstündedir. Suyun verebileceği ısı, buzun eri- maddenin kütlesi ve hâl değiştirme ısısı ile doğru orantılıdır.
o
mesine ancak yetmişse suyun son sıcaklığı 0 C olur. Suyun Maddenin hâl değiştirmesi için gerekli ısı miktarının (Q) küt-
verebileceği ısı, buzun erimesi için gerekenden fazlaysa suyun lesine (m) bağlı değişimini gösteren grafikte kütle bağımsız de-
o
son sıcaklığı 0 C’nin üzerinde olur. ğişken, ısı ise bağımlı değişkendir. Bu nedenle grafik çizilirken
o
3. Suya bırakılan buz parçasının sıcaklığı 0 C’nin altında oldu- kütle yatay eksende, ısı ise düşey eksende gösterilmelidir. Buna
göre grafik
o
ğundan, sıcaklığı 0 C olan su hemen donmaya başlar. Bu du- Isı
rum üç şekilde sonuçlanabilir: Suyun bir kısmı donar ve su buz
o
karışımı 0 C’de ısıl dengeye gelebilir. Suyun tamamı donar ve
o
buz 0 C’de ısıl dengeye gelebilir.En son durumda ise bardakta- Q
ki suyun sıcaklığı ortam sıcaklığına eşit olur.Bu durumda buz
eriyerek suya karışmış olur.
4. Havadaki su buharı şişeye ısı vererek şişe üzerinde yoğunlaşır α
ve şişenin dış kısmı buğulanır. 0 m Kütle
5. Getirilen buğulu şişelere dokunulmadan uzun süre beklensey-
di buğulanma nedeni olan su molekülleri çevreden ısı alarak şeklindedir.
tekrar buharlaşır ve şişedeki buğulanma ortadan kalkardı. Bu grafiğin eğimi, maddenin hâl değiştirme ısısını verir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders Q
Kitabı, sayfa 226-233. Eğim = = L
m
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
Kitabı, sayfa 226-233.

307