Page 305 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9

CEVAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 116 Etkinlik No.: 118

1. Eşit kütlelerde alınıp özdeş ısıtıcılarla ısıtıldığında öz ısısı bü- 1. Yönerge
yük olan maddelerin sıcaklık değişimi yavaş, öz ısısı küçük
olanınki daha hızlı gerçekleşir. Bu nedenle öz ısısı en büyük 1. Aynı maddenin farklı kütleleri değerlendirildiğinde sıcaklık
olan suyun sıcaklığını yükseltmek ve düşürmek diğerlerine artışının kütleye bağlı olduğu sonucuna ulaşılır. Bu durumda,
göre daha zordur. kütlesi daha büyük olan suyun sıcaklık değişimi daha küçük
olur.
2. Öz ısısı en küçük olan zeytinyağının sıcaklığını yükseltmek ve
düşürmek diğerlerine göre daha kolaydır. Bu nedenle radyatör- 2. Kütleleri aynı olan farklı maddeler değerlendirildiğinde sıcak-
de öz ısısı en küçük olan zeytinyağı kullanılmalıdır. lık artışının maddenin cinsine bağlı olduğu sonucuna ulaşılır.
Bu durumda suyun sıcaklık değişimi, etil alkolün sıcaklık de-
3. Cezve yapımında katı maddeler kullanılacaktır. Cezvenin haz- ğişiminden daha düşük olur.
nesinin sıcaklığı hızlı, sapınınki yavaş yükselmelidir. Bu ne-
denle cezve haznesi öz ısısı en küçük olan bakırdan, cezve sapı 3. Öz ısı, maddenin cinsine bağlı olduğu için ayırt edici özelliktir.
öz ısısı en büyük olan tahtadan yapılmalıdır. Isı sığası ise maddenin hem cinsine hem de kütlesine bağlı ol-
duğu için ayırt edici özellik değildir.
4. Kütleleri ve öz ısıları farklı olan cisimlere eşit ısı verilirse ısı
sığası küçük olanın sıcaklığı daha çok yükselir. Demir ve ba- 4. Isı sığası büyük olan maddenin sıcaklık değişimi az, ısı sığası
kırın ısı sığaları küçük olan maddenin sıcaklık değişimi fazla olur. Tablodaki
verilere göre maddelerin ısı sığaları
C = m ∙ c (Isı sığası = kütle x öz ısı)
o
C Demir = 10 ∙ 461 = 4610 J/ C K maddesi için ısı sığası = 2 x 3 = 6 cal/ C
o
o
C Bakır = 20 ∙ 377 = 7540 J/ C olur. Buna göre demir parçasının L maddesi için ısı sığası = 1 x 2 = 2 cal/ C
o
sıcaklığı daha çok yükselir.
o
M maddesi için ısı sığası = 3 x 1 = 3 cal/ C
5. Öğrencinin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir.
o
N maddesi için ısı sığası = 1 x 1 = 1 cal/ C
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
o
Kitabı, sayfa 221-225. P maddesi için ısı sığası = 2 x 1 = 2 cal/ C bulunur.
Sonuç olarak K maddesinin sıcaklık değişimi en küçük, N
Etkinlik No.: 117 maddesinin sıcaklık değişimi en büyük olur.
1. Farklı kütlelere sahip aynı tür maddelerin ısı sığaları birbirin- 2. Yönerge
den farklıdır çünkü kütlesi büyük olanın ısı sığası da büyüktür.
2. Aynı kütleye sahip farklı tür maddelerin ısı sığaları birbirinden 1. Öz ısı büyüdükçe sıcaklık değişimi yavaşlar. Denizlerin öz ısısı
farklıdır çünkü öz ısısı büyük olanın ısı sığası da büyüktür. büyük olduğu için sıcaklığı daha yavaş artar ve azalır. Bu ne-
denle denizler daha geç ısınır, daha geç soğur.
3. Farklı kütlelere sahip farklı maddelerin ısı sığaları aynı ya da
farklı olabilir. Bu konuda kesin bir yargıya varılamaz çünkü ısı 2. Bu durum, metalin öz ısısının suyun öz ısısından küçük olma-
sığası, maddenin kütlesiyle öz ısısının çarpımına eşittir. Bu du- sından kaynaklanır.
rumda maddelerin ısı sığaları eşit ya da farklı olabilir.
o
3. 1 F = 1,8 K
4. Aynı miktarda ısı verilen maddelerden ısı sığası büyük olanla- o
rın sıcaklığı daha az değişir. 1 C = 1 K
5. Aynı ortamda bulunan maddelerden ısı sığası büyük olanlar olduğuna göre en fazla Y cisminin sıcaklığı artmıştır. Öz ısısı
daha geç ısınıp daha geç soğur. küçük olan cismin sıcaklığı daha fazla artar. Bu yüzden X ve
Z cisimlerinin öz ısıları eşit, Y cisminin öz ısısı bunların öz
6. Denizlerin ısı sığası karalarınkinden daha büyüktür. Bu ne- ısılarından küçüktür.
denle denizler, karalardan daha geç ısınıp daha geç soğur. Kara Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
ile deniz arasındaki sıcaklık farkı nedeniyle gündüz meltemleri Kitabı, sayfa 221-225.
denizden karaya doğru eser. Gece meltemleri ise karalar daha
çabuk soğuduğu için karadan denize doğru eser. Etkinlik No.: 119
- Peynirli gözleme, patatesli gözlemeden daha çabuk soğur. 1. Yönerge
1. Sistem: Bu sistemde maddelerin sıcaklık değişimlerinin büyük-
- Elektrikli radyatörlerde su yerine yağ kullanılır.
lük sıralaması ΔT > ΔT > ΔT olur. Çünkü maddelere eşit mik-
1
3
2
- Çelik tencerelerin sap kısımlarında farklı materyal kullanılır. tarda ısı verildiği için madde miktarı arttıkça birim kütleye düşen
enerji azalır ve sıcaklık değişimi az olur.
- Termometrelerde yağ yerine cıva kullanılır.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders 2. Sistem: Bu sistemde maddelerin sıcaklık değişimlerinin büyük-
Kitabı, sayfa 221-225. lük sıralaması ΔT > ΔT > ΔT olur. Çünkü maddelere eşit mik-
2
3
1
tarda ısı verildiğinde eşit kütleli maddelerden öz ısısı küçük olanın
sıcaklığı daha çok artar.
3. Sistem: Bu sistemde maddelerin sıcaklık değişimlerinin büyük-
lük sıralaması ΔT > ΔT > ΔT olur. Çünkü ısı sığası aynı olan
1
2
3
maddelerden daha fazla ısı enerjisi alan maddenin sıcaklık artışı
en büyük olur.
305