Page 309 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9

CEVAP ANAHTARLARI
2. Grafikteki Q ve Q aralığı, L'nin madde miktarına bağlıdır. Bu Etkinlik No.: 129
2
1
aralığın azalması için L'nin kütlesi azaltılmalıdır.
3. Maddelerin kütleleri iki katına çıkarılırsa Q = m . c . ΔT eşitli- 1. Deneyin başlangıcında deneyde kullanılacak kabın, çubuğun
ğine göre alınan ve verilen ısılar da iki kat artar. Bu durumda ve termometrenin kütleleri ölçülüp kaydedilir. Kütlesi ölçülen
grafikte sadece Q ve Q değerleri iki katına çıkar. sıvı, kaba konulup bir süre beklenir. Çubuk ile sıvı ara ara ka-
2
1
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders rıştırılır. Sıvının sıcaklığı sabitlenince termometrenin göster-
Kitabı, sayfa 234-236. diği değer okunup kaydedilir. Cismin kütlesi ve ilk sıcaklığı
da ölçülüp kaydedilir. Sonra cisim sıvının içine bırakılıp kabın
Etkinlik No.: 128
kapağı kapatılır. Çubuk ile sıvı ara ara karıştırılır. Sıvının sı-
1. Yönerge caklığı sabitlenince termometrenin gösterdiği değer okunup
1. Isıl dengede olduklarına göre gümüş ve bakır cisimlerin ilk kaydedilir.
sıcaklıkları eşittir. Cisimlere verilen ısılar eşit olduğuna göre 2. Deneyde kullanılan kabın ısı yalıtımlı bir kap olması gerekir.
Q = Q B 3. Çubuk, kapağın açılmadan sıvının karıştırılabilmesi için kulla-
G
m ∙ c ∙ ΔT = m ∙ c ∙ ΔT nılır. Böylece sıvının her yerinin ısıl dengeye ulaşması sağlanır.
G
G
B
B
c ∙ ΔT = c ∙ ΔT elde edilir. 4. Bu deneyde ısıl denge konusu ile ilgili “Termodinamiğin Sıfı-
B
B
G
G
rıncı Yasası” işletilmiştir.
Bakırın öz ısısı büyük olduğuna göre eşitliğin sağlanabilmesi
için sıcaklığındaki değişimin küçük olması gerekir. Bu du- 5. Cisim ve sıvının kütleleri ile ilk sıcaklıklarının ve denge sıcak-
rumda eşit ısı alan gümüşün sıcaklığı, bakırınkinden büyüktür lığının bilinmesi, deneyin doğru sonuca ulaşması için yeterli
(T > T ). değildir. Çünkü ısı alışverişi sadece sıvı ile cisim arasında değil;
B
G
2. Aldıkları eşit ısıları kaybetmeden çevreden ısıca izole edildik- aynı zamanda kap, termometre ve karıştırma çubuğu arasında
leri anda gümüşün sıcaklığı, bakırınkinden yüksektir. Isıca da olmaktadır. Doğru sonuca ulaşmak için kabın, termometre-
izole edilen gümüş ve bakır cisimlerin ısıl dengeye ulaştığında nin, karıştırma çubuğunun yapıldığı malzemelerin ve sıvının
sıcaklıkları eşit (T' = T' ) olur. Buna göre gümüş cismin sı- öz ısısının da bilinmesi gereklidir.
G
B
caklığındaki değişim daha büyüktür (ΔT > ΔT ). 6. Kabın kütlesi: m
G
B
3. Çevreden ısıca izole edildikleri anda gümüşün sıcaklığı, ba- kap
kırınkinden yüksektir. Cisimler ısıl dengeye ulaşana kadar Termometrenin kütlesi: m termometre
gümüş ısı verir, bakır alır. Verilen ve alınan ısılar, iç enerji Karıştırma çubuğunun kütlesi: m
değişiminin bir ölçüsüdür. Buna göre verilen ve alınan ısılar çubuk
eşit olduğundan gümüş ve bakır cisimlerin iç enerjilerindeki Sıvının kütlesi: m sıvı
değişimler de eşit olur.
4. Eşit ısı aldıklarında gümüş ve bakır cisimlerin sıcaklıkları, Kabın ve sıvının ısıl dengeye geldikten sonraki sıcaklığı: t 1
içinde bulundukları çevrenin sıcaklığından yüksektir. Ayrıca Cismin kütlesi: m cisim
öz ısısı küçük olan gümüşün sıcaklığı bakırdan da yüksektir.
Bu durumda gümüş cisim, hem bakır cisme hem çevreye; bakır Cismin ilk sıcaklığı: t 2
cisim ise sadece çevreye ısı vermektedir. Gümüş ve bakır cisim- Cisim ve sıvının ısıl dengeye geldikten sonraki sıcaklığı: t
lerle çevrenin sıcaklığı eşitlendiğinde ısıl denge sağlanmış olur denge
ve ısı alışverişi son bulur. olarak gösterilsin.
2. Yönerge Deneydeki sistemde alınan ısı, verilen ısıya eşit olacaktır. Sis-
Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. temden dışarıya ısı kaçmadığı için
Muhtemel cevaplar:
ΔQ = 0 olur. Cismin öz ısısını bulmak için
-Sıcak içme suyuna buz parçalarından atılarak sıcaklığı içilebilir m . c . (t - t ) + m . c . (t - t ) +
seviyeye düşürülür. kap kap denge 1 termometre termometre denge 1
m . c . (t - t ) + m . c . (t - t ) +
-Soğuk havalarda çeşmenin sıcak ve soğuk su kısımlarını aynı anda çubuk çubuk denge 1 sıvı sıvı denge 1
açarak ılık su elde edilir. m cisim . c cisim . (t denge - t ) = 0
2
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders matematiksel modeli kullanılır.
Kitabı, sayfa 234-236.
7. Deneyde kullanılan düzenek, bilimde kalorimetre kabı olarak
adlandırılan kabın bir örneğidir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
Kitabı, sayfa 234-236.
Etkinlik No.: 130
1. Yönerge
1. Sıcaklık değişimleri, maddelerin ilk sıcaklıklarına bağlıdır.
Maddelerin ilk sıcaklıkları farklı olduğuna göre sıcaklık deği-
şimleri de farklı olur.
2. Maddeler ısıl dengeye geldiğinde alınan ısılar, verilen ısılara
eşit olur. Alınan ve verilen ısılar iç enerji değişiminin ölçüsü-
dür. Buna göre maddelerin iç enerji değişimi de eşit olur.

309