Page 281 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9

CEVAP ANAHTARLARI
de tarih bilimi, incelenmesi ve açıklanması zaman alan karma- 3.
şık tarihî olayları ortaya koymaya çalıştığı için durumları ve İnsan ırkının iskelet, kafatası gibi fiziksel
olayları geniş kapsamda açıklayabilmelidir. İskelet, insan, özelliklerini inceleyerek insanlık tarihi-
nin en eski dönemlerinin aydınlatılma-
Tarih araştırmalarında farklı bilimlerden yardım alınamazsa ırk, fiziksel sını sağlayan bilim dalına “antropoloji”
bilgilerimiz eksik kalabilir ve sahip olduğumuz birçok bilginin denir.
güvenilirliği sorgulanabilirdi. Sonuç olarak tarihçiler; bilimsel
geniş çaplı araştırmalarda bilgileri açıklayabilmek için, siyasi, Sıralama, olay, Tarihî olayların belirlenmesinde ve sıra-
askeri, kültürel, sosyal çalışmalar yaparken coğrafya, sosyoloji, zaman lanmasında tarihe yardımcı olan zaman
felsefe, ekonomi, kronoloji, etnografya, arkeoloji, dil bilimi gibi bilimine “kronoloji” denir.
dallardan faydalanmaktadır. İnsan topluluklarının yaşayışlarını,
Tarihin bu bilim dallarından yararlanmaması hâlinde tarihî bil- İnsan, toplum, toplum yapılarını, toplumların oluştur-
gilerin güvenilirliğinin sorgulanmasına ve çeşitli tartışmalara kurum, yaşayış dukları kurum ve kuruluşların etkilerini
yol açabilecek, mevcut bilgilerimizin birçoğuna sahip olama- inceleyen bilim dalına “sosyoloji” denir.
yacaktık. Bir amaç doğrultusunda veri toplama,
Veri,
değerlendirme, tablo oluşturma, grafik oluşturma gibi
Etkinlik No.: 8 grafik, tablo tekniklerle değerlendirme yapan bilim
dalına “istatistik” denir.
1. Görsel 1: Sicilografi Görsel 2: Nümizmatik
Görsel 3: Epigrafi Görsel 4: Heraldik
Etkinlik No.: 9
2.
“Truva’nın kuruluşu MÖ 3000 yıllarına kadar 1. 1958’de başlayan kazılarla Anadolu’da Neolotik döneme ait ve
indirilmektedir. Şehirde taş temelli, kerpiç MÖ beş bin ve altı binlere inen en eski yerleşim yeri Burdur
duvarlı, salonu olan evler ortaya çıkarılmıştır. Hacılar olarak tespit edilmiştir. Bir kaç yıl sonraki kazılarda da
Evlerde megaron adı verilen ocaklar vardır. Arkeoloji bu bilgi değişerek Neolotik döneme ait ve MÖ yedi bin ve sekiz
Buralarda ayrıca kırmızı ve siyah boyalı vazo- binlere inen en eski yerleşim yerinin Çatalhöyük olduğu anla-
lar, tunç ve altından yapılmış süs eşyaları da şılmıştır.
bulunmuştur.” Son yıllarda yapılan kazılarla ortaya çıkarılan Göbeklitepe ise
MÖ on iki bin yılına ait en eski yerleşim yeri olmakla kalmamış,
“Altay dilleri teorisine inanan araştırmacılar, bu Neolotik döneme ait mevcut bilgilerimizi de sorgulamamıza
dillerin yaşı üzerinde de durmuşlardır. Bugün neden olmuştur.
Altay dil ailesi içinde düşünülen dillerin Ana Filoloji 2.
Altay dilinden ne zaman ayrıldıkları hususunda “İnsanın doğal tarihi” olarak tarif edilen antropoloji, insan
bilim adamlarınca çeşitli görüşler ileri sürül- hakkında her şeyi kendine konu edinir. insan ırkının gelişimini
müştür.” ele alan fiziki antropoloji ile Çatalhöyük’te evin altına gömülen
ölülerin kemiklerini inceleyerek burada yaşayan insanların fizi-
“Türkler kadar geniş bir alana yayılmış başka ki (ırki ) özellikleri hakkında bilgi edinilir. Kültürel antropoloji
bir millet yoktur. Bu alanın yaklaşık 12 milyon ise insanın varoluşundan bugüne kadar kültürlerinin gelişimini
kilometre kare olduğu söylenmektedir. İklim, inceler. Buradaki ekonomi, sanat, mimari, dinî vb. öğeler bu bi-
göçler, dış güçlerle savaşlar, kendi aralarındaki Coğrafya lim sayesinde açıklanabilir.
mücadeleler, çeşitli devletlerin uyguladıkları Etnografya bir topluluğun yaşayış, gelenek, örf, âdetlerini ince-
politikalar vb. Türkleri bu derece farklı yerler- leyip tasvir eden bilim dalıdır. İbadet şekli, ölü gömme adetleri,
de yaşamaya mecbur kılmıştır.” ev düzeni vb. konudaki bilgiler bu bilim dalıyla elde edilip yo-
“Kişi kültürün ürünüdür. Kültürel faktörler rumlanır.
günlük yaşamımızın önemli bir kısmını oluş- 3. Çatalhöyük tarih öncesi döneme ait bir yerleşim yeridir. Yazı-
turmaktadır. Ne yenilip, ne giyileceğini, nere- nın kullanılmadığı bu dönemle ilgili olarak diplomasi, epigrafi,
de yaşanıp, nereye seyahat edileceğini geniş nümizmatik, paleografya gibi bilim dallarından yararlanılması
ölçüde kültür belirlemektedir. Ayrıca kişiler Etnografya beklenemez.
farklı kültür yapılarında yetiştikleri için top-
lumun farklı kısımlarında herhangi bir olayda
birbirinden farklı davranışlarda bulunmakta-
dırlar.” Etkinlik No.: 10
“Osmanlı belgelerinin bir kısmında belgenin BULMACANIN CEVAPLARI
arka yüzünde de bazı kayıt veya işaretler bulu- 1. Nümizmatik 2. Antropoloji 3. Filoloji 4. Arkeoloji
nur ki bunlar fevkalade mühimdir. Ferman ve 5. Etnografya 6. Coğrafya 7. Kimya 8. Kronoloji 9. Diplomatik
beratların hangi kalemden verildiği arkaların- Diplomatik 10. Epigrafi
daki işaretlerden kolayca anlaşılır. Maliye ka- 1.
lemlerinden çıkanlarda daima defterdarların Göbeklitepe ile ilgili buluntuların ortaya çıkarılmasını ve ince-
kuyruklu imzaları bulunur.” lenmesini sağlamak için “arkeoloji”
Tapınakların yapıldığı zamanı belirleyebilmek için “kronoloji”
Göbeklitepe’deki insan topluluklarının kültürel yapısını, ilgili
bulguları inceleyerek ortaya çıkarmak için “antropoloji”
Ortaya çıkarılan bulguları tarihlendirilebilmek için " kimya”
Göbeklitepe’nin doğal çevresinin, kullanılan malzemeye ve di-
kili taşlardaki figürlere etkisini inceleyebilmek için “coğrafya”
bilimlerinden yararlanılır.

279