Page 281 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 281

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü                                             TARİH 9


                                                CEVAP ANAHTARLARI
                de tarih bilimi, incelenmesi ve açıklanması zaman alan karma-  3.
                şık tarihî olayları ortaya koymaya çalıştığı için durumları ve   İnsan ırkının iskelet, kafatası gibi fiziksel
                olayları geniş kapsamda açıklayabilmelidir.      İskelet, insan,   özelliklerini inceleyerek insanlık tarihi-
                                                                            nin en eski dönemlerinin aydınlatılma-
                Tarih araştırmalarında farklı bilimlerden yardım alınamazsa   ırk, fiziksel  sını sağlayan bilim dalına “antropoloji”
                bilgilerimiz eksik kalabilir ve sahip olduğumuz birçok bilginin   denir.
                güvenilirliği sorgulanabilirdi. Sonuç olarak tarihçiler; bilimsel
                geniş çaplı araştırmalarda bilgileri açıklayabilmek için, siyasi,   Sıralama, olay,  Tarihî olayların belirlenmesinde ve sıra-
                askeri, kültürel, sosyal çalışmalar yaparken coğrafya, sosyoloji,   zaman  lanmasında tarihe yardımcı olan zaman
                felsefe, ekonomi, kronoloji, etnografya, arkeoloji, dil bilimi gibi   bilimine “kronoloji” denir.
                dallardan faydalanmaktadır.                                 İnsan topluluklarının yaşayışlarını,
                Tarihin bu bilim dallarından yararlanmaması hâlinde tarihî bil-  İnsan, toplum,  toplum yapılarını, toplumların oluştur-
                gilerin güvenilirliğinin sorgulanmasına ve çeşitli tartışmalara   kurum, yaşayış  dukları kurum ve kuruluşların etkilerini
                yol açabilecek,  mevcut bilgilerimizin  birçoğuna  sahip olama-  inceleyen bilim dalına “sosyoloji” denir.
                yacaktık.                                                   Bir amaç doğrultusunda veri toplama,
                                                                Veri,
                                                                değerlendirme,  tablo oluşturma, grafik oluşturma gibi
             Etkinlik No.: 8                                    grafik, tablo  tekniklerle değerlendirme yapan bilim
                                                                            dalına “istatistik” denir.
             1.  Görsel 1: Sicilografi      Görsel 2: Nümizmatik
                 Görsel 3: Epigrafi          Görsel 4: Heraldik
                                                            Etkinlik No.: 9
             2.
                 “Truva’nın kuruluşu MÖ 3000 yıllarına kadar   1.  1958’de başlayan kazılarla Anadolu’da Neolotik döneme ait ve
                 indirilmektedir.  Şehirde  taş  temelli,  kerpiç   MÖ beş bin ve altı binlere inen en eski yerleşim yeri Burdur
                 duvarlı, salonu olan evler ortaya çıkarılmıştır.   Hacılar olarak tespit edilmiştir. Bir kaç yıl sonraki kazılarda da
                 Evlerde megaron adı verilen ocaklar vardır.   Arkeoloji  bu bilgi değişerek Neolotik döneme ait ve MÖ yedi bin ve sekiz
                 Buralarda ayrıca kırmızı ve siyah boyalı vazo-  binlere inen en eski yerleşim yerinin Çatalhöyük olduğu anla-
                 lar, tunç ve altından yapılmış süs eşyaları da   şılmıştır.
                 bulunmuştur.”                                 Son yıllarda yapılan kazılarla ortaya çıkarılan  Göbeklitepe ise
                                                               MÖ on iki bin yılına ait en eski yerleşim yeri olmakla kalmamış,
                 “Altay dilleri teorisine inanan araştırmacılar, bu   Neolotik döneme ait mevcut bilgilerimizi de sorgulamamıza
                 dillerin yaşı üzerinde de durmuşlardır. Bugün   neden olmuştur.
                 Altay dil ailesi içinde düşünülen dillerin Ana   Filoloji  2.
                 Altay dilinden ne zaman ayrıldıkları hususunda   “İnsanın doğal tarihi” olarak tarif edilen antropoloji, insan
                 bilim adamlarınca çeşitli görüşler ileri sürül-  hakkında her şeyi kendine konu edinir. insan ırkının gelişimini
                 müştür.”                                      ele alan fiziki antropoloji ile Çatalhöyük’te evin altına gömülen
                                                               ölülerin kemiklerini inceleyerek burada yaşayan insanların fizi-
                 “Türkler kadar geniş bir alana yayılmış başka   ki (ırki ) özellikleri hakkında bilgi edinilir. Kültürel antropoloji
                 bir millet yoktur. Bu alanın yaklaşık 12 milyon   ise insanın varoluşundan bugüne kadar kültürlerinin gelişimini
                 kilometre kare olduğu söylenmektedir. İklim,   inceler. Buradaki ekonomi, sanat, mimari, dinî vb. öğeler bu bi-
                 göçler, dış güçlerle savaşlar, kendi aralarındaki   Coğrafya  lim sayesinde açıklanabilir.
                 mücadeleler, çeşitli devletlerin uyguladıkları   Etnografya bir topluluğun yaşayış, gelenek, örf, âdetlerini ince-
                 politikalar vb. Türkleri bu derece farklı yerler-  leyip tasvir eden bilim dalıdır. İbadet şekli, ölü gömme adetleri,
                 de yaşamaya mecbur kılmıştır.”                ev düzeni vb. konudaki bilgiler bu bilim dalıyla elde edilip yo-
                 “Kişi kültürün ürünüdür. Kültürel faktörler   rumlanır.
                 günlük yaşamımızın önemli bir kısmını oluş-  3.  Çatalhöyük tarih öncesi döneme ait bir yerleşim yeridir. Yazı-
                 turmaktadır. Ne yenilip, ne giyileceğini, nere-  nın kullanılmadığı bu dönemle ilgili olarak diplomasi, epigrafi,
                 de yaşanıp, nereye seyahat edileceğini geniş   nümizmatik, paleografya gibi bilim dallarından yararlanılması
                 ölçüde kültür belirlemektedir. Ayrıca kişiler  Etnografya  beklenemez.
                 farklı kültür yapılarında yetiştikleri için top-
                 lumun farklı kısımlarında herhangi bir olayda
                 birbirinden farklı davranışlarda bulunmakta-
                 dırlar.”                                   Etkinlik No.: 10
                 “Osmanlı belgelerinin bir kısmında belgenin   BULMACANIN CEVAPLARI
                 arka yüzünde de bazı kayıt veya işaretler bulu-  1. Nümizmatik 2. Antropoloji 3. Filoloji 4. Arkeoloji
                 nur ki bunlar fevkalade mühimdir. Ferman ve   5. Etnografya 6. Coğrafya 7. Kimya 8. Kronoloji 9. Diplomatik
                 beratların hangi kalemden verildiği arkaların-  Diplomatik  10. Epigrafi
                 daki işaretlerden kolayca anlaşılır. Maliye ka-  1.
                 lemlerinden çıkanlarda daima defterdarların   Göbeklitepe ile ilgili buluntuların ortaya çıkarılmasını ve ince-
                 kuyruklu imzaları bulunur.”                   lenmesini sağlamak için “arkeoloji”
                                                               Tapınakların yapıldığı zamanı belirleyebilmek için “kronoloji”
                                                               Göbeklitepe’deki insan topluluklarının kültürel yapısını, ilgili
                                                               bulguları inceleyerek ortaya çıkarmak için “antropoloji”
                                                               Ortaya çıkarılan bulguları tarihlendirilebilmek için " kimya”
                                                               Göbeklitepe’nin doğal çevresinin, kullanılan malzemeye ve di-
                                                               kili taşlardaki figürlere etkisini inceleyebilmek için “coğrafya”
                                                               bilimlerinden yararlanılır.



                                                                                                   279
   276   277   278   279   280   281   282   283   284   285   286