Page 291 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9

CEVAP ANAHTARLARI
kuşatmalarında, şehri kuşatarak açlığa mahkum etme ve teslim 3. “Devletler silahla kurulur, kalem ve kanunla idare edilir.” gö-
olmasını sağlama önemli bir taktik olmakla birlikte saldırılarla rüşünden hareketle, toplumların bir arada yaşayabilmesi için
da surlar aşılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda mangonel (sıvı elbette kurallara ihtiyaç vardır. Birçok olası cevap verilebilir.
ateş fırlatan bir nevi mancınık), mancınık, merdiven, mancınık
taşıyan tekerlekli küçük ahşap kaleler, koçbaşı ve geleneksel harp 4. Öğrencinin bilgi birikimi doğrultusunda gerekçelerini ortaya
kuleleri kuşatmalarda kullanılan savaş araç ve gereci olmuştur. koyarak öznel cevaplar vermesi beklenmektedir.
Ayrıca kılıç, mızrak, ok ve yay kullanılan diğer savaş araç ve ge-
reçlerindendir. Etkinlik No.: 71
4. Günümüze askerliği meslek olarak seçen kişileri düşündüğü- Ağır kabul edilen suçlar (at ya da hayvan çalmak, vatana ihanet,
müzde paralı askerlik anlayışının güçlenerek devam ettiğini 1. askeri suç vb.) ve bunlara verilen cezalar birbirine paralel gö-
söyleyebiliriz. Orta Çağ’ın en önemli askerî birliği zırhlı süva- rülmektedir. Bu durum Moğolların ilk Türk devletleri gibi atlı
riler (şövalye) ortadan kalkmıştır. Dönemin üstünlük sağlayan göçebe yaşam tarzını benimsemeleri ve ilk Türk devletlerinin
at yerini (uçak, tank vb.) teknolojik savaş araçlarına bırakmışır. hukuk kurallarından etkilenmesi şeklinde açıklanabilir.
Günümüzde teknolojik gelişmelere paralel olarak ülke ve şe- 2. Devlet Yapısı : “Her kim olursa olsun, prensler, hanlar, subaylar;
hirlerin korunması termal kamera, hava korunma sistemi vb. genel heyet halinde toplanmış diğer Moğol asilzadeleri tarafın-
şekillerde sağlanırken Orta Çağ’da şehirlerin surlarını kazdı- dan seçilmedikçe imparator ilan edilemez.” maddesinde görül-
ğı tünel ve patlayıcılarla aşmayı görev edinen lağımcılar sınıfı düğü gibi devlet federatif bir yapıya sahiptir.
önemini kaybetmiştir. Düşman saldırısını durdurmak, düşma-
na karşı savunma yapmak amacıyla yer düzenleme görevini üst- Toplum Yapısı: Öncelikle hayvanlara, (özellikle ata) avcılığa ait
lenen istihkâmcı sınıf ise varlığını devam ettirmektedir. maddelerin yer alması toplumun konar göçer bir yaşam tarzına
sahip olduğunu göstermektedir.
Yakın savaş gerektiren ok, yay, mızrak vb. savaş araç gereçleri
günümüze yerini uzaktan idare edilen tahrip gücü yüksek ve “Moğolların hiç bir tebaası bir Moğol’u hizmetçi veya esir ola-
daha geniş alanlara etki eden savaş araç gereçlerine bırakmıştır. rak kullanamaz.” maddesinden hareketle toplumsal bir eşitlik-
ten bahsedilebilirse de subay ve reislerine ayrıcalık ve doku-
Orta Çağ’da gördüğümüz şehirlerin kuşatılarak şehre erzak giriş nulmazlık temin edilmesi, bazı din ve meslek gruplarının genel
çıkışının engellenmesi ve şehrin teslim olması taktiği yerini bir hizmetlerden muaf tutulması toplumda bazı ayrıcalıkların var
nevi ülkelere uygulanan ambargoya bıraktığı söylenebilir. olduğunu göstermektedir. Ayrıca toplumda askerliğin erkekler
için genel bir görev olduğu anlaşılmaktadır.
Etkinlik No.: 69 Ekonomik: Öncelikle hayvanlara, (özellikle ata) avcılığa ait
1. Konar-göçer toplumlarda askerlik herkesin görevi olduğundan maddelerin yer alması toplumun konar göçer bir yaşam tarzına
devlete yük olmadan masrafsız bir ordu oluşturulmaktadır. sahip olduğunu dolayısıyla hayvancılığın genel geçim kaynağı
Yerleşik toplumlarda ise askerlik belirli bir gruba aittir ve bir olduğunu göstermektedir. Ayrıca “Bir at, bir sığır veya kıymetli
maliyeti vardır. eşya çalanlar idamla cezalandırılır.” maddesi bu durumu des-
teklemektedir.
Konar-göçer toplumlarda özel bir askeri eğitim yapmaya gerek
yoktur. Yerleşik toplumlarda ise asker yetiştirmek için özel bir Askeri: Askerliğin erkekler için zorunlu kabul edilmesi paralı
eğitim verilir. askerliğin olmadığını göstermektedir. Orduda onlu sistem içe-
risinde askeri hiyerarşinin sıkı bir şekilde uygulandığı ve askeri
Konar-göçer toplumlarda asker daha hareketli ve manevra eğitime önem verildiği anlaşılmaktadır.
alanı daha geniştir. Yerleşik toplumlarda giyilen ağır kıyafetler
atın ve askerin hareket ve manevra alanı daraltmaktadır. 3. Hukuk kuralları hem bireyler arasındaki hem de bireyle devlet
Konar-göçer toplumlarda onluk sisteme göre düzenlenmiş or- arasındaki ilişkileri düzenler. Bu nedenle geçmişte de günü-
dular içinde gerektiğinde birbirinden ayrılabilen ve savaş takti- müzde de hukuk kuralları toplumsal ihtiyaçlar doğrultusunda
ği uygulayabilen birbiriyle koordineli askerler söz konusudur. hazırlanır. Hukuk kuralları hazırlanırken toplumun siyasi, sos-
Yerleşik toplumlarda taarruza ve karşı karşıya döğüşü esas alan yal, kültürel, ekonomik vb. durumları belirleyici unsurlarıdır.
bir anlayış söz konusudur.
Yerleşik toplumlarda askerler kendilerini koruması için zırhlı Etkinlik No.: 72
kıyafetler tercih etmiş, böylece yaralanma ve can kaybı önlen- 1.
mek istenmiştir. Konar-göçer toplumlarda böyle bir kıyafet Hukuk kurallarının yazılı hale getirilerek ülkenin her yerinde
söz konusu olmamakla birlikte iyi ata binmek, hızlı olmak ve aynı şekilde uygulanması devletin bu kuralların uygulanmasına
at üzerinde ok ve yay kullanmak gibi özelliklerle yaralanma ve dikkat ettiğini, ülkede hukuk birliğinin sağlanmaya çalışıldığını
can kaybını aza indirmeye çalışmıştır. gösterir. Ayrıca hukukun bağlayıcı bir özelliğe sahip olarak her
yerde herkes için geçerli olması hukuk devleti anlayışının be-
2. Bu etkinlik öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. nimsendiğine de işaret etmektedir.
2. İmparator Justinianus bu sözüyle Roma adaletinin sağlanma-
Etkinlik No.: 70 sında en etkili unsurun derlenen hukuk kurallarının olduğuna
1. Moğol yasalarında suçun şahsiliği ilkesinin uygulanmaması, vurgu yapmıştır. Ayrıca bu çalışmanın “kutsal tapınak” gibi ka-
göçebe hayat şartlarından kaynaklanmaktadır. Verilen bir ceza bul edilerek korunup, adalet dağıtılırken değiştirilmeden uygu-
caydırıcı özelliğe sahip olmalıdır. Aile reisi veya üyeleri, işleye- lanması gerektiğine dikkat çekmiştir.
ceği suçun cezasının diğer aile üyelerine verilmemesi için so- 3. İmparator Justinianus, hukuki düzenleme çalışmalarının hukuk
rumlu davranmak zorundadır. Göçebe yaşamda aile bireyleri görevlilerinden ve uzmanlarından oluşan bir komisyon tarafın-
arasında kontrolün ve beraberliğin sağlanması için böyle yasa-
lar çıkarılmış olabilir. dan yürütülmesini sağlaması, işi ehline bıraktığını göstermek-
tedir. Ayrıca bu komisyona asıl metinler üzerinde ekleme veya
2. Bu durum, Moğolların fethettikleri topraklarda yaptıkları yağ- çıkarma yapma yetkisi vermesi (daha önceki Roma kanun dü-
ma ve katliamı savaş sonrası ganimet toplama anlayışı kapsa- zenlemelerinden farklı olarak) onlara bir sınıf ya da kurumun
mında doğal bir hak olarak görmeleri şeklinde açıklanabilir. etkisi altında kalmadan bağımsız çalışma İmkânı sağlamıştır.

289