Page 292 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 292
TARİH 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
CEVAP ANAHTARLARI
Bu yönüyle metodun günümüz bilimsel anlayışıyla da uyuştu- zeninin daha çok yerleşik toplumlarda görülmesi ve yasaların
ğunu söylemek mümkündür. mahiyeti dikkate alındığında ise, Romalıların yerleşik bir hayat
tarzı sürdürdükleri söylenebilir.
4. Roma hukukuna ait esasların günümüzde Avrupalı birçok
devletin hukuk kurallarında da yer alması Roma hukukunun 4. Roma Hukuku evrensel hukuk ilkelerine daha uygundur. Çün-
evrensel niteliklere sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca bu kü evrensel hukuk ilkeleri ile karşılaştırıldığında evrensel ilke-
hukukun kendinden sonraki dönemlerdeki toplumların ihti- leri içeren daha çok madde görülmektedir.
yaçlarına cevap verebilecek özelliklere sahip olduğu ve sosyal,
idari, ekonomik vb. birçok alanlarda ayrıntılı düzenlemeleri ba-
rındırdığı söylenebilir. Etkinlik No.: 76
1. İç Asya’nın coğrafi özellikleri burada yaşayan toplulukları çeşitli
Etkinlik No.: 73 şekillerde etkilemiştir. Coğrafi şartların sert olması bu toplum-
1. İnsan hakları, ceza hukuku, siyasi haklar vb. konularda içeriğe ların karakteristik yapısına yansımış, onların diğer bölgelerdeki
sahip maddeler yazılabilir. toplumlara göre çeşitli durumlar karşısında daha olgun ve da-
2. Magna Carta’da kralın yetkileri, kilisenin statüsü, vatandaş hak- yanıklı olmasını sağlamıştır. İç Asya’nın bitki örtüsünün ve yer
ları, ceza ve ticaret hukuku gibi konulara vurgu yapılırken öğ- şekillerinin hayvancılığa uygun olması yönetim ve organizas-
renciler daha çok kişi hak ve özgürlüklerini ele almış olabilir. yon kapasitesi açısından Türkleri daha aktif kılmıştır. Bu coğ-
rafyada otlak ve sulak alanların yetersizliği her daim çatışma-
3. Karşılıklılık (mütekabiliyet), denklik vb. lara zemin hazırlayacağından Türklerin savaşçı özelliklerinin
ön planda olmasını gerekli kılmıştır. İç Asya’nın çeşitli maden
4. 39. maddedir. Bu maddeye göre ülkedeki bütün hür kişilerinin kaynakları bakımından zengin olması ise Türkleri başta savaş
hak ve özgürlükleri tanınmakta ve yasa ile güvence altına alın- aletleri olmak üzere madencilikte ileri bir seviyeye ulaştırmıştır.
maktadır. Bu gibi gerekçeler Türk adının anlamlarının oluşumunda etkili
5. Hukukun üstünlüğü veya “hukuk devleti” anlayışına yapılan olmuştur.
vurgudur.
2. Öğrencinin bilgi ve birikimine bağlı olarak yaratıcı düşüncesi-
Etkinlik No.: 74 nin gelişimi doğrultusunda farklı cevaplar verilebilir.
1. Öğrenciler kendi düşüncelerini yazarak temellendirecekler- Etkinlik No.: 77
dir. Oluşturdukları metinde; farklı kültür ve inançlar, hukuk
sistemi, hukukçular, eşitlik, yönetim, adalet vb. kavramlar 1. Başlangıçta yerleşik bir yaşam süren ve tarımla uğraşan Türk
aranmalıdır. toplulukları, zamanla hayvancılıkla uğraşmaya başlamışlar
2. Öğrenciler kendi düşüncelerini yazarak temellendireceklerdir. ve konargöçer bir yaşam tarzını benimsemişlerdir. Madenci-
lik alanında önceleri işlemesi kolay olan madenlerden eşyalar
Oluşturdukları metinde geniş sınırlara ulaşan imparatorluğun yapılırken daha sonraları demir gibi sert madenlerden eşyalar
yönetilebilmesi, toplumsal yapının idamesi ve ekonomik ya- yapmışlardır.
şam iyi işleyen bir hukuk sitemine ihtiyaç duyacağı vurguları
aranmalıdır. Ayrıca yönetim-hukuk ilişkisi, uzun bir dönemin 2. Türkler tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır. Bu nedenle at,
miras olması, büyük hukukçular yetiştirmesi, eşitlik anlayışı koç, boğa gibi evcil hayvanlar sanat eserlerinde yer almıştır.
vb. vurgular da yapılabilir. Aynı zamanda Türkler Orta Asya coğrafyasında bulunan yırtıcı
3. Öğrencinin bilgi birikimi doğrultusunda öznel cevaplar verme- hayvanlar ve av hayvanlarını da sanat eserlerine konu etmişler-
si beklenmektedir. dir. Türklerin inançları gereği kutsal kabul ettikleri ya da simge-
sel olarak yücelttikleri kurt, kartal, geyik gibi hayvan motifleri-
Etkinlik No.: 75 ne de süs eşyalarında rastlanmaktadır.
1. Evrensel hukuk ilkelerine uygun olanlar 3. Orta Asya coğrafyasının iklim koşulları insanların yaşaması
Akıl hastası bir kimse, yapacağı eylemlerin idrakinde olamayaca- için pek elverişli olmadığından Türkler başka yerlere göç etmiş-
ğı için, hiçbir hukuki işlemde bulunamaz. lerdir. Türklerin hayvancılıkla uğraşmaları da geniş bir coğraf-
Bir kişi hâkimliği kabul ettiğinde, taraflar arasındaki uyuşmazlığı yaya yayılmalarının bir başka nedenidir. Tarihi süreçte yaşanan
sona erdirmek için hakemlik etmeyi de taahhüt etmiş olur. savaşlar, kıtlık ve doğal afetler de Türklerin farklı coğrafyalara
Suçu kanıtlama yükümlülüğü, suçu isnat edendedir, bu yüküm- göç etmelerine neden olmuştur.
lülük suçla itham edilen kişiye ait değildir. 4. Hayvancılık yapılması; taşınabilir sanat eserlerinin olması; atın
Evrensel hukuk ilkelerine uygun olmayanlar kullanılması; dört tekerlekli araba, keçeden çadır gibi buluntu-
Hususi meclis (consilium) önünde ciddi bir sebep olmadan otuz ların olması “Orta Asya’da Türklere ait ilk kültür bölgelerinde
yaşından küçük köle azat edilemez. konargöçer yaşam tarzı hâkimdir.” yargısını kanıtlar nitelikteki
Köle bir kadının, köle veya özgür bir erkekten olan çocuğu da örneklerdir.
köle sayılır.
Cengiz Han Yasaları ile ilgili verilen maddelerin tümünün evren- 5. Öğrencilerin bu soruya bilgi birikimi doğrultusunda cevap ver-
sel hukuka uygun olmadığı söylenebilir. mesi beklenmektedir.
2. Birçok olası cevap verilebilir. Kölelik ile ilgili maddeler “Kölelik
kaldırılmıştır.” şeklinde değiştirilebilir. Cengiz Han Yasaları’nda Etkinlik No.: 78
mirasla ilgili madde, “Her çocuk eşit oranda mirastan 1.
pay alır.” şeklinde düzenlenebilir. Ormanlık bölgelerde yaşayan insanların çevrelerinde bulabi-
lecekleri temel malzemeler ağaç ve taş olduğundan, bunlardan
yontularak yapılan hafif ve basit silahlar kullanılmış olmalıdır.
3. Cengiz Han Yasaları ile ilgili maddeler dikkate alındığında, ya-
saların mahiyetinden (yasaların ağır cezalar öngörmesi, asker- 2. Mezopotamya bölgesindeki yerleşik hayatın gelişimi konusun-
likle ve mirasla ilgili hükümler) dolayı, Moğolların konar-göçer dan hatırlanacağı gibi yerleşik hayatın ön koşulu tarım faali-
bir hayat tarzı sürdürdükleri sonucuna varılabilir. Kölelik dü- yetinin yapılabilmesi olmuştur. Tarım faaliyeti için en elveriş-
290
