Page 528 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9

CEVAP ANAHTARLARI
Bu da hayatıma canlılık katıp beni daha dinamik yapar. Ve Cahit Külebi’nin şiiri, köyü ve köylüyü köylünün diliyle yaşat-
ben yaşadığım dönemi seviyorum. O yüzden Attilâ İlhan mayı başarmıştır.
döneminde başarılı bir şair olacak olsam bile o dönemi tercih Cahit Külebi’nin şiiri, geleneği yansıtırken aynı zamanda yeni
etmezdim. olmayı da bilen bir şiirdir.
Cahit Külebi’nin şiiri, köye dışardan bakmayan, köyden gelen
Etkinlik No.: 175 bir şiirdir.
Cahit Külebi’nin şiiri, biçimsel aşırılıklardan uzak duran bir
1. Döneminde yaşadığı olaylar, insanların sesi olabilme isteği, şiirdir.
olumsuzluklara dur diyebilme amacında olması, içinde yaşadı- Cahit Külebi’nin şiiri, bize bizi anlattığı için sevilmiştir.
ğı toplumun anına ışık tutma ve bunu ölümsüzleştirme isteği
vb. sayılabilir. Etkinlik No.: 177
2. Bu sanatçılar yaşadıkları döneme adeta ayna tutmuşlardır.
Dönemin siyasi, sosyal yaşantısını veya düşünce anlayışını 1. İnsanın, ruhunda yatan hatta birçok davranışının sebebi olan
eserlerinde kendi edebî zevkleriyle birleştirerek bu başarıyı ama hiç anlatılmamış veya çözümlenmemiş taraflarını anlat-
sağlamışlardır. Bunda en önemli başarıyı elbette üsluplarıyla mayı, ortaya çıkarmayı kastetmiş olabilir.
yakalamışlardır. Dili kullanma becerileri, özgünlüğü ve akıcılı- 2. Peyami Safa’nın bu kadar iyi ruh tahili yapması, öncelikle
ğı yakalayabilmeleri gibi nedenlerin bu başarıda payı büyüktür. kendini çok iyi tanıdığının, kendi ruhunun derinliklerini iyi
okuduğunun bir göstergesidir. Çünkü ancak kendi ruhunun
3. Evet, kullanabiliriz. Çünkü eserlerine baktığımızda toplum derinliklerini görebilen ve onu anlayabilen kişiler, başka insan-
sorunlarını, insanın çektiği sıkıntıları, iyisiyle kötüsüyle ların ruh çözümlemesini iyi yapabilir. İnsan davranışlarının
dönemin gerçeklerini anlattığı sonucuna ulaşabiliriz. Yani arkasında yatan gerçek nedenleri iyi analiz edebiliyor. İyi bir
anlattıkları gerçekten uzak şeyler değildir. Stendhal de bu gözlemci. Bu konuda psikoloji, tıp, psikiyatri gibi bilimlerle de
sözüyle romanın, gerçek hayatı adeta bir ayna gibi olduğu gibi ilgili olduğunu bana düşündürüyor.
yansıttığını ifade etmiştir. Gerçekliği olduğu gibi tarafsız bir
gözle dile getirir. 3. Evet, katılıyorum. Çünkü sanatçılar da yaşadıkları toplumun
hem parçasıdır hem de sanatçı kimliklerinden dolayı aynasıdır.
4. Yusuf Ziya’nın anlatımına göre Mithat Cemal, yaşadığı dönemi Dolayısıyla toplumdaki hareketlilikler, toplum yaşamına etki
eserlerine yansıtan bir sanatçıdır. Eserlerinde bireysel temaları eden yeni ve farklı görüşler sanatçıları da etkiler. Sanatçılar
işlemek yerine vatan, millet temalarına ağırlık vermiştir. Özel- da duyarlı ve fikir yönünden gelişmiş oldukları için bir sosyal
likle Atatürk ve Cumhuriyet tarihine ışık tutan şiirleri bunun görüşün temsilcisi olmaları kaçınılmazdır.
bir göstergesidir. Metinde gördüğümüz kadarıyla Aka Gündüz Hayır, katılmıyorum. Bana göre sanatçılar, toplumun tüm
de her zaman ezilenin yanında tarafını almış, adaletsizliklere kesimini kucaklamalı ve birleştirici olmalı. Toplumsal görüşleri
karşı durmuş, onların sözcüsü olmuş, döneminde gördüğü, sanatıyla birleştirebilir ancak özellikle bir sosyal görüşün
yaşadığı her şeyi eserlerinde anlatmayı kendine bir görev temsilcisi olmak zorunda değildir.
bilmiştir. Metinde eserlerindeki kahramanlardan çıkardığımız
kadarıyla milletine, toplumuna bağlı biri olarak tanıtılmıştır. 4. COVID-19 salgını dolayısıyla karantinada olan bir gencin
Bunun yanı sıra Millî Mücadele’yi yaşayan biri olarak bu yalnızlığını işleyebilirdi. Bu süreçte kendini dinleme fırsatı
dönemi eserlerinde yansıtmıştır. Tüm bu sebeplerden ötürü bulan gencin iç hesaplaşmalarını, hayatının aksayan yönlerini,
denilebilir ki sanatçılar, eserlerinde yaşadıkları dönemin anla- insanlarla ilişkilerini irdeleyen bir kurgusal roman yazabilirdi.
yışını az ya da çok dile getirmişlerdir. COVID-19 salgınında karantinada olan bir şairin o günleri
nasıl geçirdiği ile ilgili özellikle ruhsal portresindeki dalgalan-
Etkinlik No.: 176 maları ve bunun şiirlerine nasıl yansıdığını anlatabilirdi.
Karantinada olan bir insanın bu süreçte kitaplara daha çok
1. Böyle bir açıklama onun şiir yazdığı dönemde birbirinden yöneldiği hatta bu süreçte adım adım toplumun en başarılı
farklı ve çok zengin bir şiir ortamının olduğunu gözler önüne yazarları arasına gireceği süreci işleyen bir eser yazabilirdi.vb.
sermek amacıyla yapılmış olabilir. Bu güçlü ortama rağmen
Cahit Külebi’nin sanatsal gücündeki farklılığı, özgünlüğü ve Etkinlik No.: 178
ruhu ortaya koyacak yetkinliğe sahip olduğunu açık ve net 1. Oldukça etkili olduğunu düşünüyorum. Çünkü gerçekten de
olarak vurgulamış olacaktır.
insanın sosyal ve kültürel gelişiminde ailenin ve çevresinin
2. a) Kendi yaşamından, kendi duygularından, içinde doğup etkisi büyüktür. Sanatsal, edebî, kültürel faaliyetlerin olduğu
büyüdüğü ve beslendiği Anadolu kültüründen, Anadolu bir çevrede yetişen çocukla tüm bunlardan mahrum kalan bir
köyünden ve köylüsünden yararlanarak memleketin insa- çocuğun hayata aynı pencereden bakması mümkün değildir.
nını, yaşamını, gerçeklerini, sorunlarını dile getirmiştir. Çevremizde de mesela ailede birisi herhangi bir sanat dalıyla
b) Yaşadıklarını, hissettiklerini, tanık olduklarını anlatması uğraşıyorsa çocuklarında sanatın çeşitli dallarına karşı bir istek
ve bunları anlatırken Anadolu penceresinden ve Anadolu olduğunu görebiliyoruz.
insanının diliyle ifade etmesi önemlidir. Çünkü bunları 2.
yaparken bitip tükenmez bir kaynak olan halk şiirinin biri- Bu ifadeden günlük hayatta gördüklerini veya günlük hayatta
görülebilecek şeyleri kendi hayal dünyasında süsleyip, yoğurup
kiminden kendine özgü bir ifade tarzıyla yararlanmaktadır.
ona bambaşka bir şekil vermek anlaşılmaktadır.
3. Şiiri güncel ise yaşadığı zamanın, o zamandaki insanların 3. Bu cümlede farklı pek çok konuyla ilgilenildiği, her biri
ruhunu yansıtmayı yani yaşayan şiir olmayı başarmış demektir. üzerinde ayrı ayrı düşünüldüğü ancak içlerinden sadece
Bu da şiirinin gelip geçici modalar arasında dayanıklılığını birkaçının üzerinde tam anlamıyla durulabildiği ve yalnızca
korumasını sağlayacaktır. bu birkaçının hazmedilebildiği anlatılmıştır. İnsan, hayatında
4. a) İki metindeki ortak düşünceler; Cahit Sıtkı’nın şiirlerinin pek çok şey yapmak isteyebilir: bir spor dalıyla ilgilenmek,
kaynağını halk şiirinden alması, halkın dilini kullanması, bir müzik aleti çalmak, resim yapmak, bir edebî eser yazmak
kendine özgü üslubunun bulunmasıdır. vb. Ancak insanın, bu isteklerinin hepsini tam anlamıyla
b) Cahit Külebi’nin şiiri, halk şiirinden ustaca yararlanmayı özümsemesi, hepsinde aynı derecede başarılı olması pek müm-
bilmiştir. kün değildir. Bu durumda sanatçının dediği gibi pek çok şey

527