Page 531 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
• Nâzım Hikmet’i anlatmasını isterdim. Çünkü o, Türk şiirinin III (virgül) : Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş
zirve isimlerinden biridir. olan özneyi belirtmek için kullanılmıştır.
• Yunus Emre’nin biyografisini yazmasını isterdim. Çünkü IV (virgül) : Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için
Yunus Emre, yüzyıllardan beri Anadolu coğrafyasında dile kullanılmıştır.
getirdiği duygularla ölümsüz olmuştur. Onun dile getir-
diği duyguları dünya çapında ünlü bir biyografi yazarının Etkinlik No.: 187
anlatması pek çok milletten insanın Yunus Emre’nin adını
duymasını, tanımayanların onu ve eserlerini merak etmesini 1. • Her sonbaharda bazı ağaçlar yapraklarını döker.
sağlayabilirdi. vb. • Bu balmumu heykeller, çok gerçekçi görünüyordu.
3. • Etkili olduğunu düşünüyorum. Çünkü özellikle okuduğum • İhtiyacı olan herkese her zaman yardım ederdi.
metinde olduğu gibi sanatsal bir üslupla yazılmış metinlerde 2.
o sanatsal tadı alabilmek için çevirmenin üslubunun asıl Cümle içinde ara sözleri veya Çocukluğumdan beri ha-
yazarın üslubundan bir şeyleri yansıtmayı başarmış olması ara cümleleri ayırmak için ara yalini kurduğum bu şehre
gerekiyor. sözlerin veya ara cümlelerin -Paris’e- gitmek için fırsat
• Etkili olduğunu düşünmüyorum. Bunlar sonuçta birer öğre- başına ve sonuna konur. ayağıma gelmişti adeta.
tici metindir. Bir edebî metindeki yazarın üslubunu çeviriye Yazılı ve görgü kelime-
yansıtma kaygısını bu tür metinlerde gereksiz buluyorum. Kelimelerin kökleri, gövdeleri lerini yaz-ı-lı / gör-gü
ve eklerini birbirinden ayır-
4. Bilgi ve belgelere dayalı olması ve geçmiş dönemlerde bilgiye mak için kullanılır. şeklinde kök ve eklerine
ulaşımın yakın dönemlerdeki kadar kolay olmaması, bu türün ayırabiliriz.
modern anlamdaki örneklerinin geç verilmesine neden olmuş Fiil kök ve gövdelerini göster- Çiz-, bekle-, taşla-, getir-
olabilir. Ayrıca biyografi, kişinin bütün özelliklerinin olduğu mek için kullanılır. fiil ve kök ve gövdelerine
gibi aktarıldığı bir tür olduğu için topluma bu bilgilerin akta- örnektir.
rılmasında aracı olmak isteyecek, hem uzun hem yorucu bir “Hanımeli” kelimesini ha-
çalışma gerektiren biyografi yazarlığı tercih edilmemiş olabilir. Heceleri göstermek için nı-me-li şeklinde hecele-
kullanılır.
5. • Bilimsel biyografimin yazılmasını isterdim. Çünkü kitabım yebiliriz.
yazılacak kadar başarılı ve ünlü olduysam hakkımdaki bilgi-
nin herhangi bir yorum içermeden olduğu gibi aktarılmasını 3. Bunda çeşitli sebepler söz konusu olabilir. Birincisi dönemin
beklerdim. imla özelliği olduğu için öyle yazılmış olabilir. Mesela bir
• Beni seven, yakından tanıyan, üstelik kalemi kuvvetli bir dönem eserlerde “yazmağa, çizmeğe” ifadeleri kullanılmış-
sanatçı arkadaşımın edebî bir üslupla anlatmasını ister- tır. Çünkü dil, canlı bir varlıktır. Zaman içerisinde değişime
dim. Böylece beni herkesin gördüğü gibi yüzeysel olarak uğraması, yeni kelimelerin gelmesi, bazılarının yok olması
görmeyen, duygu dünyama yakından tanık olan bir insanın mümkündür. İkincisi yazarın kendi tercihi olabilir. Çünkü
bazen yazarlar özgünlüğü yakalayabilmek için dilde oynama
gözünden dile getirilmiş olurum. yapabilirler. Üçüncüsü eser yazıya geçirilirken imla yanlışlığı
• Biyografik bir romanda anlatılmak isterdim. Böylece kurgu- ya da dizgi hatası yapılmış olabilir.
lanmış bir dünyada yaşam biçimim ve yapmayı başardıkla-
rımla anlatılırken insanların dikkatini çekecek bir biçimde Etkinlik No.: 188
anlatılacağımı düşünüyorum.
• Biyografik bir romanda anlatılmak isterdim. Böylece kurgu- 1. Biyografik metinler öğretici metinlerdir ve bilgiye, belgeye,
lanmış bir dünyada yaşam biçimim ve yapmayı başardıkla- araştırmaya dayalı olarak meydana getirilirler. -miş’li geçmiş
rımla anlatılırken insanların dikkatini çekecek bir biçimde zaman (duyulan geçmiş zaman) kullanılması metne gerçekçili-
anlatılacağımı düşünüyorum. ği arka plana atılmış gibi bir masal havası katmaktadır.
Etkinlik No.: 186 2. Metinden Alınan Fiil Fiil
Cümleler Yapısı Fiil Kipi Kişisi Fiil Çatısı
1. Metinde “özetliyor” ve “denilebilir” kelimeleri çekimli fiildir.
Çünkü bir kelimenin çekimli fiil olabilmesi için eylem Fakat hemen yola Birleşik Geniş 3. tekil Edilgen-
anlamının devam etmesi gerekiyor. Bu kelimeler de eylem çıkılır. zaman kişi geçişsiz
anlamını korumuştur. Bir kelimenin çekimli fiil olabilmesinin Paşa gene başı açık,
başka bir şartı da kip ve kişi eki ile çekimlenebiliyor olma- Panama şapkası Geniş 3. tekil Etken-
sıdır. Buna göre “özetliyor” kelimesi şimdiki zaman 3. tekil elinde, hepsini Türemiş zaman kişi geçişli
kişisiyle, “denilebilir” kelimesi de geniş zaman 3. tekil kişisiyle selamlar.
çekimlenmiştir.
2. a) • Sonradan Üç Anadolu Efsanesi (1976) yazılmıştır. 3. • Çocuklar düzenli bir eğitim almalıdır.
• Fıkra ve denemeler Taş Çatlasa’da (1961) toplanmıştır. • Sanatçılar, toplumun sesi ve sözcüsü olmalıdır.
• Sonradan Bütün Hikâyeler’de (1967) eski yeni hepsi bir
araya getirilmiştir. • Kendisine verilen görevi layığıyla yapacaktır.
b) Edilgen çatılı cümlelerde işin başkası tarafından yapılması • Bu konunun çözümü için bütün imkânlar seferber edilecektir.
söz konusu olduğu için etken çatıya göre inandırıcılığı • Söylenebilecek bütün sözler söylenmiştir.
zayıftır. • Kitaptaki yazım hatalarının hepsi tarafımdan düzeltilmiştir.
3. I (yay ayraç) : Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin
dışında kalan ek bilgiler için kullanılmıştır. 4. • Yemeklerden sarmayı, tatlılardan baklavayı hep sevmişimdir.
II (yay ayraç) : Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin • Şair kırmızı rengi, gecenin karanlığını diğer şairlerden farklı
dışında kalan ek bilgiler için kullanılmıştır. bir bakış açısıyla kaleme almıştır.

530