Page 20 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 5.Ünite

5.3 KÜRESELLEŞEN DÜNYADA ORTA DOĞU VE AFGANİSTAN’DA
MEYDANA GELEN SİYASİ GELİŞMELER

Orta Doğu; tarihi, dinî özellikleri ve sahip olduğu değerlerle dünya siyasetinde devamlı bir dinamizm
merkezi olmuş, milletlerarası politikada önemli yer tutmuştur.

5.3.1. Filistin Merkezli Orta Doğu Politikaları

Orta Doğu, her zaman küresel ve bölgesel güç- FİLİSTİN KURTULUŞ ÖRGÜTÜ
lerin ilgi odağı olmuştur. Bu ilgi çoğu zaman çıkar
çatışmalarından ve güç gösterilerinden kaynakla-
nan sorunları beraberinde getirmiştir. Bunlardan en 1964’te kurulan
önemlisi hâlâ çözümsüzlüğünü koruyan Filistin soru- FKÖ, Filistin Yürüt-
nudur. me Komitesi ve Fi-
İsrail, İngiliz himayesi ve ABD desteğiyle 1948’de listin Kurtuluş Ordu-
Filistin topraklarının %56’sını işgal ederek kuruldu. su’ndan oluşmuştur.
Arap-İsrail savaşlarıyla topraklarını genişleten İsra- Başlangıçta Ahmet
il, aynı zamanda bir milyon insanı mülteci durumuna Şükari’nin başkanlık
düşürmüştür. Filistin halkı, İsrail Devleti’nin kurulma- ettiği örgütün liderli- FKÖ amblemi
Görsel 5.13
sı ile başlayan uzun dönemli savaş yıllarında sürekli ğine 1967 Savaşı’n-
yıkımlar ve saldırılarla karşı karşıya kalmıştır. Filis- dan sonra Yaser Arafat geçmiştir. 1989’da
tin’de Yaser Arafat yönetimindeki El Fetih, İsrail saldı- FKÖ Merkezî Konseyi, Arafat’ı Filistin Devlet
rılarını tam anlamıyla önleyememiştir. FKÖ’nün (Gör- Başkanı olarak görevlendirmiştir.
sel 5.13) ve Filistin halkının sahip olduğu imkânlar,
ABD’nin ekonomik ve askerî desteğini alan İsrail’e
karşı yetersiz kalmıştır. Yaşanan bütün bu olumsuz- İNTİFADA (Uyanış)
luklar Filistin halkında dayanışmanın artmasını ve di-
reniş hareketlerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Filistin’deki İsrail işgaline karşı ilk kez
1978-1979 Camp David Antlaşmalarına rağmen 9 Aralık 1987’de başlatılan halk direnişine
İsrail’in 1980’de Kudüs’ü ve 1982’de Güney Lübnan’ı verilen isimdir.
işgali, barışa karşı yaklaşımını ortaya koymuştur.
1982’de Reagan (Regın) Planı ile Fez’de toplanan
Arap Zirvesi’nde ortaya konulan plan, iki tarafın gö- FEZ PLANI
rüş farklılıklarını yansıtmıştır. Reagan Planı, Batı
Şeria’nın İsrail tarafından güvenlik içinde yönetilme- • Kudüs dâhil, İsrail’in 1967’de işgal ettiği
sini ortaya koyarken Filistinliler için bağımsızlığı des- topraklardan çekilmesi
teklemeyeceğini belirtmekteydi. Plan, bu özelliğiyle • 1967’den sonra işgal edilen yerlerde ku-
daha önceki Camp David ve 1993’te başlayacak rulan yerleşim yerlerinin kaldırılması
Oslo süreçleriyle benzerlik göstermekteydi. Filistin- • Kutsal yerlerde üç dinin dinsel törenleri-
lilerin ve Arapların ortaya koyduğu plan ise onların nin özgürce yapılabilmesi
genel kanaatlerini yansıtacaktı. • Filistin halkının kendi kaderini belirleme
1967 Arap-İsrail Savaşı Filistinlilerde “kendi kur-
tuluşlarını yine kendilerinin sağlayabileceği” düşün- hakkının ve tek meşru temsilcisi FKÖ ön-
derliğinde ulusal haklarının vurgulanması
cesini ortaya çıkarmıştır. 1987’de yaşanan intifada • Kudüs başkent olmak üzere bağımsız Fi-
süreci ile Filistin dünya gündemine gelmiştir. Yaşa- listin Devleti’nin kurulması
nan bu intifada sırasında yeni bir halk direniş örgütü • BM Güvenlik Konseyinin yukarıdaki ka-
olarak Hamas kurulmuştur. Ağustos 1988’de Ürdün rarların uygulanmasını garanti etmesi
yönetimi FKÖ’yü Filistin halkının tek meşru temsilcisi • (…)
olarak tanıyacağını bildirmiştir. BM, 8 Kasım 1989’da

236