Page 41 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 5.Ünite

miştir. Eğitim alanında yapılan iş birliğiyle çok sayıda
Azerbaycanlı öğrenci, Türkiye Cumhuriyeti’nin çeşitli
eğitim kurumlarında öğrenim görmektedir. Hazar
Türk-Gürcü ilişkileri bağımsızlık, toprak bütünlüğü Karadeniz Tiflis Denizi
ve iktisadi iş birliği konularında yoğunlaştı. 16 Aralık
1991’de Gürcistan’ın bağımsızlığını tanıyan Türkiye, Ege Ankara Erzurum Bakü
komşusuna verdiği desteklerden dolayı Gürcistan Denizi
kamuoyunda müttefik ülke konumuna yükseldi. 0 350 700 km Ceyhan
İki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulması-
nı öngören protokol 21 Mayıs 1992’de Türk Dışişleri Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı
Bakü-Tiflis-Ceyhan Doğalgaz Boru Hattı
Bakanı Hikmet Çetin ile Gürcü mevkidaşı Aleksandre Tanap Projesi Doğalgaz Boru Hattı
Chikvaidze (Aleksandır Çikvadze) tarafından hazır- Harita 5.5: Türkiye’nin Hazar havzasına
landı. Abhazya ve Güney Osetya sorunu ve ülkedeki yönelik enerji projeleri
istikrarsızlık ilişkilerin durgunlaşmasına yol açtı.
29 Ekim 1998’de Azerbaycan, Kazakistan, Türkiye, Özbekistan ve Gürcistan “Ankara Deklarasyonu”nu
imzaladı. Deklarasyon, petrol ve doğal gaz kaynaklarının aranması, çıkarılması ve boru hatlarıyla güvenli
bir biçimde dünya piyasalarına taşınmasını içeriyordu (Harita 5.5).
Türkiye ve Gürcistan cumhurbaşkanları “Kafkasya Zirvesi” çerçevesinde 29 Nisan 2002’de Trabzon’da
bir araya geldi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in de katıldığı zirvenin gündemini enerji ve
ulaştırma projeleri ile terörle mücadele alanında iş birliği oluşturdu.
Türkiye, 2008’deki Rusya-Gürcistan Savaşı’nda müttefiki ABD askerî gemilerinin geçişinde 1936 tarihli
Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ni uyguladı. Türkiye, savaş döneminde ve sonrasında Gürcistan’ın toprak
bütünlüğüne ve egemenliğine saygı duyulmasından yana bir tavır sergiledi.
Türkiye, Ermenistan’ın bağımsızlığını 16 Aralık 1991’de tanımış; ardından ciddi ekonomik problemler
yaşayan bu ülkeye insani yardımda bulunmuş; Ermenistan’ın bölgesel kuruluşlar, uluslararası toplum ve
Batılı kurumlarla bütünleşmesi yönünde çaba harcamıştır. Bu çerçevede Ermenistan, Türkiye tarafından
Karadeniz Ekonomik İş Birliği Örgütü’ne (KEİ) kurucu üye olarak davet edilmiştir. Ermenistan’ın 1993’te
Azerbaycan’ın Kelbecer bölgesini işgal etmesi üzerine ülkemizden Ermenistan’a doğrudan ticaret sona
erdirilmiş, iki ülke arasındaki sınır kapatılarak kara, demir ve hava yolu bağlantıları kesilmiştir. 1915 olay-
larının devamlı ön planda tutulması nedeniyle ikili ilişkilerin gelişmesi için uygun koşullar oluşmamıştır.

Balkanlar

Soğuk Savaş Dönemi’nin sona ermesi ve 1991’de Yugoslavya’nın dağılması ile “Balkanlaşma
süreci” (bölünme, parçalara ayrılma) hız kazanmıştır. Yugoslavya’nın dağılma sürecinde sorunların
barışçı yollardan çözümünün taraftarı olan Türkiye, 1992’de bağımsızlığını ilan eden altı devleti tanı-
mıştır. Aynı dönemde SSCB’nin dağılması bölgede Rus nüfuzunun kırılmasına ve bir güç boşluğuna
sebep olmuştur. Türkiye bu dönemde bölge devletleriyle yakın ilişkiler içerisinde olmayı istemiştir.
11 Eylül saldırıları sonrasında uluslararası sistemin yapısı ile ilgili yeni gelişmeler çerçevesinde
Türk dış politikası yeni bir şekil almış ve uluslararası konjonktür çerçevesinde değişiklik göstermiştir.
2000’li yıllarda Türkiye’nin Balkanlar’da barış ve istikrar sağlanmasına ve büyük güçlerin bölgeye
nüfuzunun sınırlandırılmasına yönelik politikaları ön plana çıkmıştır. Komşularla sıfır sorun politikası,
Türkiye’nin bölgesel bir güç olarak birden fazla bölgede etkin bir aktör olması fikrine dayanmıştır.
Türkiye,1991’de bağımsızlığını ilan eden Makedonya’yı tanıyan ilk devletlerden biri olmuş ve Ma-
kedonya ile olumlu ilişkiler geliştirmiştir. Makedonya’da Türksat uydusu yayına girmiş ve Türk televiz-
yonları rahatlıkla takip edilebilmiştir. Makedonya Türkiye ilişkileri uyumlu bir şekilde devam etmektedir.
1990’lı yıllarda Türk-Yunan ilişkileri; Batı Trakya, Ege, Kıbrıs, AB, Patrikhane, Pontus ve PKK gibi
sorunlar etrafında şekillendi. 1990’ların ilk yıllarında müftülük sorunu, Batı Trakya Türklerinin lideri Sa-
dık Ahmet’in yargılanması ve seçim yasasında yapılan değişiklikle Türklerin milletvekili çıkarmasının
engellenmesi gibi sorunlar yaşandı. 1990’lı yıllar boyunca Yunanistan, Batı Trakya politikası nedeniyle
başta AB olmak üzere farklı platformlarda eleştirilere uğradı. Yunanistan, Türkiye’nin AB ile görüşme-

257