Page 30 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

DOĞAL SİSTEMLER

Günümüzde Türkiye sınırları içerisinde aktif volkana rastlanmamaktadır. II. Jeolojik Zaman'da ülkemizin
bulunduğu alanda su altı volkanları görülmekteydi. Su altı volkanlarına ait kalıntılar, bugünkü Toroslar ve
Kuzey Anadolu Dağları ile Doğu Anadolu’nun büyük bir kısmını kapsayan alanda yer almaktadır. Bu dağların
zamanla aşınması sonucu ortaya çıkan derinlik kayaçları bunun bir göstergesidir. Bununla birlikte ülkemizde
II. Jeolojik Zaman'ın sonları ile III. Jeolojik Zaman'ın sonlarına ait olan volkanik şekiller daha fazladır. Doğu
Anadolu ile İç Anadolu'da geniş yer kaplayan bu şekillere Batı ve Güneydoğu Anadolu'da da rastlanmaktadır
(Harita 1.8).
Bulgaristan Karadeniz Gürcistan
Yunanistan KAF Ermenistan N.Ö.C.

İran
DAF

BAF
Ege Irak
Denizi
Suriye
K Volkan konileri
Akdeniz
Volkanik araziler
KKTC 0 115 230
GKRY Fay hatları km
Harita 1.8: Türkiye’nin volkanik arazileri ve fay hatları (Atalay İ., 2015 ve AFAD)

Türkiye, volkanik faaliyetler sonucu oluşmuş çeşitli yeryüzü şekillerine sahiptir. Bu yeryüzü şekille rinden
volkan konilerine Doğu Anadolu'da yer alan Nemrut, Tendürek, Süphan, Büyük ve Küçük Ağrı dağları ile İç
Anadolu'da yer alan Erciyes (Görsel 1.31), Melendiz, Hasan dağları, Karadağ ve Karacadağ örnek verilebilir.
Ayrıca Güneydoğu Anadolu'da yer alan ve İç Anadolu'dakiyle aynı isme sahip olan Karacadağ da volkanik
yeryüzü şekilleri arasında yer almaktadır. Konya sınırları içerisinde yer alan Meke Tuzlası ile Nevşehir'de
bulunan Acıgöl ise maar özelliği taşıyan yeryüzü şekillerindendir. Ayrıca Batı Anadolu’da (Kula / Manisa) vol-
kanizmanın etkisiyle çok sayıda küçük volkan konisi, lav ve kül kalıntısı bulunmaktadır (Görsel 1.32).

Görsel 1.31: Erciyes Dağı ve Kapadokya Görsel 1.32: Kula volkan konileri (Manisa)
Türkiye'de meydana gelen tektonik hareketler sonucu bir taraftan eski faylar gençleşirken diğer ta raftan
yeni fay hatları oluşmuştur. Anadolu'nun sıkışması sonucu oluşan üç önemli fay hattı, yeni oluşum gösteren
fay hatları içerisinde yer almaktadır. Bunlardan ilki, batıda Saroz Körfezi'nden başlayıp doğuda Van’a kadar
uzanan Kuzey Anadolu Fay Hattı’dır (KAF). İkincisi, Hatay’dan Van’ın doğusuna kadar bir yay çizerek KAF ile
birleşen Doğu Anadolu Fay Hattı’dır (DAF). Üçüncüsü ise ülkenin batısındaki çöküntü alanlarını kapsayan Batı
Anadolu Fay Hattı’dır (BAF). Bunların dışında Türkiye'nin farklı bölgelerinde de irili ufaklı fay hatları mevcut-
tur (Harita 1.8).

40