Page 34 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

Ç NEMLİLİK VE YAĞIŞ

Konuya Başlarken
1. Hava kütlesindeki nem miktarını etkileyen faktörler nelerdir?
2. Havanın nemli ya da kuru olması yaşamı nasıl etkiler?

Su; katı, sıvı ve gaz olmak üzere doğada üç hâlde bulunur. Donarak katı hâle gelen su buharlaşarak gaz hâlini
alır. Atmosferik su buharı, küresel su döngüsündeki toplam su miktarının yaklaşık 1/10.000’ini oluşturur (Şekil
1.48). Nem, atmosferdeki su buharı miktarıdır ve higrometre ile ölçülür. Atmosferdeki nemin kaynağı okyanus,
deniz, göl, akarsu ve bitkilerdir. Ancak atmosferdeki nem oranı her yerde aynı değildir. Okyanus ve deniz kıyıları
nem bakımından zengin iken çöller, karaların iç kesimleri ve yüksek bölgeler nemin az olduğu alanlardır.

Yoğuşma
(Bulut)
Yoğuşma
Yağış (Bulut)

Yağış
Terleme

Buharlaşma

Yer altı suyu
Şekil 1.48: Su döngüsü

Nem, çeşitli şekillerde ölçülebilir. Ancak bağıl nem en yaygın olanıdır.
3
Mutlak Nem: 1 m hava içinde bulunan su buharının gram
3
olarak değerine mutlak nem denir. Mutlak nem g/m olarak ifa-
de edilir. Sıcaklığın artması mutlak nemi artırabilir. Ancak mut- 60
lak nemin artması havanın bulunduğu ortama göre değişir. Yani 50
bir hava kütlesi, nem kaynaklarına yakınsa sıcaklığın artmasıyla
mutlak nem miktarı da artar. Ancak nem kaynaklarından uzak 40
ise aynı hava kütlesinin mutlak nem miktarı düşük kalır. Örne-
ğin Ekvatoral bölgedeki bir hava kütlesinin mutlak nem miktarı 30
fazladır. Fakat çöl bölgesindeki bir hava kütlesinin mutlak nem Maksimum Nem (gr/m 3 )
miktarı düşük olacaktır. 20
Maksimum Nem: Hava kütlesinin sıcaklığına bağlı olarak ala-
bileceği en fazla nem miktarına maksimum nem denir. Maksi- 10
mum nem hava kütlesinin sıcaklığı ile doğru orantılıdır (Grafik
1.8). Hava kütlesinin sıcaklığı arttıkça nem içerebilme kapasitesi
3
de artar. Örneğin 10° C sıcaklıktaki 1 m hava kütlesi, yaklaşık o C -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50
olarak maksimum 8 gram su buharı içerebilir. Hava sıcaklığının Sıcaklık ( C)
o
20° C’ye çıkması ile içerebileceği nem miktarı yaklaşık 15 grama
kadar yükselir. Grafik 1.8: Sıcaklık ve maksimum nem ilişkisi

108 DOĞAL SİSTEMLER