Page 203 - Defterim - Felsefe 10
P. 203
3. ÜNİTE
7. Mert’in gittiği okulun kapısında öğrencilerin giriş 10. Spinoza, özgürlüğün, doğamızın zorunluluğuna dair
çıkışlarını denetleyen bir görevli bulunmadığından bir çeşit bilinci gösterdiği konusunda ısrarcıdır. Sc-
öğrenciler istedikleri zaman kimseye haber verme- helling, tarihte özgür eylemlerin yanında tarihi iç-
den okuldan çıkıp gidebilmektedir. Ancak derste sel olarak belirleyen bir zorunluluğun olduğunu dü-
yoklama yapılır ve öğrencinin sınıfta olmadığı or- şünmektedir. Sartre, “Kişi, özgürlüğe mahkûmdur.”
taya çıkarsa öğrenci ceza almaktadır. Bu nedenle derken özgür oluşumuzun bizim için bir zorunluluk
Mert’in sınıf arkadaşları yoklama almayan öğret- olduğunu dile getirmektedir. Görüldüğü gibi, bazı
menlerin derslerine girmemekte, o saatlerde oku- filozoflar özgürlükten söz ettikleri her durumda zo-
lun karşısındaki kafede oyun oynamaktadır. Ancak runluluğu işin içine katmışlardır. Bu durum, özgür-
Mert bunu doğru bulmadığı için arkadaşlarının lüğün yalnızca keyfi bir şekilde davranma serbestli-
tüm ısrarlarına rağmen her seferinde onlara katıl- ği olmadığının bir ifadesidir.
mayıp derste kalmayı seçmektedir. Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşı-
Buna göre, Mert’in oyun oynamak yerine derste labilir?
kalması ahlak felsefesinin temel kavramlarından A) Özgürlüğün zorunluluk olarak düşünülmesi, bi-
hangisiyle açıklanabilir? zim özgür olmadığımızın bir itirafıdır.
A) Toplumsal fayda B) Ahlakî eylem B) Özgürlük, doğa nedenselliğinden bağımsız davra-
C) Özgürlük D) Zihinsel haz nabilme olanağıdır.
E) Mutluluk C) Doğadaki zorunluluktan başka, özgürlükten kay-
naklanan bir zorunluluk da vardır.
(2014-YGS)
D) Özgürlük bir zorunluluksa yapılan hiçbir eylem
genel normlara göre yargılanamaz.
8. Schopenhauer, deneysel dünyada anlamın veya
amacın bulunmadığına ve son kertede kendinde E) Belirlenimlerin olmadığı bir özgürlük olanaksızdır.
bir hiçlik olduğuna inanmaktaydı. Ona göre, de- (2015-YGS)
neysel dünya tamamen özneye bağlıdır ancak in-
sanlarda, bu dünyayı kendilerinden bağımsız bir
varlık olarak düşünmek gibi yapısal bir eğilim bu-
lunduğundan bu bir yanılsamaya yol açar. Deney-
sel dünya tarafından yutulmamamız ve onu red-
detmemiz gerekir. Schopenhauer bu tutumu, insan
iradesinin bu dünyaya arkasını dönmesi olarak 7. Bölüm: A hlak Felsefesi
adlandırmıştır.
Schoponhauer’un ahlaki özgürlükle ilgili bu yak-
laşımı, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) İndeterminizm
B) Liberteryanizm 11. İnsanların mecbur olmadıkları, başka türlü davra-
C) Fatalizm nabilecekleri hâlde belli bir şekilde davrandıkları
için alkışlandıkları veya mahkûm edildikleri, ödül-
D) Otodeterminizm lendirildikleri ya da cezalandırıldıkları genel geçer
E) Determinizm ahlakımızın tamamı sorumluluk kavramını içerir;
sorumluluk ise siyah ile beyaz, haklı ile haksız, haz
(2014-YGS)
ile ödev arasında seçim yapma özgürlüğünü içerir.
Böyle bir seçim yapma özgürlüğümüz olmasaydı hiç
9. Babamla birlikte seyahate çıktık. Direksiyonda ba- kimseye “Onu yapmak zorunda mıydın? Onu hangi
bam vardı. Seyir esnasında uyarmama vakit kal- ihtiyaçtan ötürü yaptın?” diyemezdik. Bu tür soru-
madan babam hatalı bir sollama yaptı ve karşıdan ların gerisindeki varsayım kişinin onu yapmayabile-
gelen bir araca çarptı. Trafik memuru kazanın na- ceği veya başka bir şey yapabileceğidir. Bu parçada
sıl gerçekleştiğini bana sorduğunda babamın içine savunulanlar;
düşeceği durumu hiç düşünmeden olanı, olduğu I. determinizm,
gibi anlattım. Yalan söyleyemedim.
Bunları anlatan kişi aşağıdaki ahlaki özelliklerden II. indeterminizm,
hangisine sahip olarak eylemde bulunmuştur? III. otodeterminizm
A) Yararcı B) Egoist özgürlük anlayışlarından hangilerine uygundur?
C) Erdemli D) Cesur A) Yalnız I B) Yalnız II
E) Ölçülü C) I ve II D) I ve III
E) II ve III
(2015-YGS)
(2016-YGS)
201
