Page 199 - Defterim - Felsefe 10
P. 199
3. ÜNİTE
7. Aristoteles’e göre insanın kendini gerçekleştirme- 10. Kant, doğal ihtiyaç ve isteklerden, eğilimlerden kay-
sinin yolu erdemlerden geçer. Erdem, davranış ile naklanan davranışları “ödeve uygun” olarak nite-
duygunun bir örüntüsüdür, uygun durumlarda uygun lendirir. Örneğin, bir bakkalın kendisinden çikolata
biçimde davranma, arzulama ve hissetme eğilimidir. almaya gelen bir çocuğu kandırmaması ödeve uy-
Erdem düşünülmeden yerine getirilen bir alışkanlık gundur ama ödevden doğan bir eylem olmayabilir.
değildir. Aksine hangi durumda neyin uygun olaca- Bu bakkal, çocuğu kandırdığı duyulursa insanların
ğını akıl yürütme ile bulmaktır. Örneğin cömertlik artık kendisine güvenmeyeceklerini ve alışverişe
erdemine sahip bir kişi, uygun durumlarda cömert- gelmeyeceklerini, bunun da kazancını azaltacağını
çe eylemlerde bulunur ve bunu hisseder. Bu, içinde düşünerek böyle davranmış olabilir. Buna karşılık
bulunulan durum karşısında verilen tepkinin yerinde bu bakkal, sadece hiç kimseyi aldatmaması gerekti-
olduğuna dair bir yargıyı gerektirir. ğini düşünerek bunu yapmışsa bu eylem ahlaksaldır.
Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisine ulaşı- O hâlde içimizde kesin bir şekilde varlığını hissetti-
lamaz? ğimiz bir ödev duygusu (vicdan) vardır ve o “yap-
A) Erdem hem davranış hem de duyguyla ilgili bir malısın” şeklinde kesin buyruklarla varlığını belli
kavramdır. etmektedir. Mademki içimizde böyle bir sorumluluk
duygusu vardır, o hâlde özgürüz demektir.
B) Ahlaki eylem akli yargılara dayanır. Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisi çıkarı-
C) Ahlaki davranışın kaynağı içten gelen sezgidir. lamaz?
D) Erdemli davranışta bulunan bireyler kendini ger- A) Ahlak yasasına uymak zorunluluk değil bir ödev-
çekleştirebilir. dir.
E) Erdemli davranışa ilişkin yargılara akıl ile ula- B) Bir şeyden sorumlu olmak için onu yapma veya
şılır. yapmama gücüne sahip olmak gerekir.
C) Özgür olduğumuz için sorumlu olmayız. Aksine
sorumlu olduğumuz için özgür oluruz.
D) Bir davranış yapılmadan önce o davranışın yapı-
lış amacı (niyeti) önemli değildir.
8. Bergson’a göre insan dışında bir “iyi” yoktur. İn- E) Ödev, sorumluluğunu üzerimize aldığımız bir
sana iyiyi de doğruyu da gösterecek tek şey içindeki buyruktur.
sestir. Dürüst davranıp davranmayacağımız, merha-
metli veya yardımsever olup olmayacağımızı belirle- 7. Bölüm: A hlak Felsefesi
yen içten gelen o sestir.
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine
ulaşılabilir?
A) Evrensel ahlak yasası yoktur.
B) Ahlakın kaynağı sezgidir.
C) Davranışları belirleyen yasalar nesneldir.
D) Ahlakta sonuç değil niyet önemlidir.
E) Ahlaki davranışın dayanağı akıldır.
9. Zeren, “İnsanın mutluluğu çevresindeki insanların 11. Sokrates insan zihninde doğuştan bilgiler olduğunu
mutluluğuyla ilgilidir.” düşüncesinden yola çıkarak savunur. Her türlü bilgi gibi ahlaki bilgi de potansi-
Lösemili Çocuklar Haftası’nda, sınıf arkadaşlarıyla yel olarak her insanda mevcuttur. Ancak kimi insan-
birlikte biriktirdiği para ile lösemi hastası çocuklara lar bu potansiyelini açığa çıkaracak fırsat bulama-
hediyeler alıp onları hastanede ziyaret etmiştir. Bu mışlardır. Yoksa hiç kimse bilerek kötülük yapmaz.
eylemi sonucunda hem kendi mutlu olmuş hem de ço- Parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ula-
cukları mutlu etmiştir. şılamaz?
Bu parçada Zeren’in benimsemiş olduğu düşünce A) Evrensel ahlak yasası vardır.
aşağıdakilerden hangisine yakındır? B) Ahlakın kaynağı bilgidir.
A) Bentham’ın utilitarizmine C) Cehaletin sebebi bilgisizliktir.
B) Epiküros’un hazcılığına D) Ahlaki ilkeler görecelidir.
C) Bergson’un entüisyonizmine E) Ahlaki bilgi doğuştandır.
D) Kant’ın ödev ahlakına
E) Nietzsche’nin nihilizmine
197
