Page 179 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
P. 179
3. ÜNİTE: ŞİİR
6. İlk bakışta anlamsız gibi görünen fakat aslında 9. I. Yiğit kendini öğende
derin anlamlar taşıyan şiir türüdür. Tasavvufi
Oklar menzili döğende
aşk hâli ile halkın ilk bakışta anlayamayacağı
Şeşper kalkana değende
sözler söylemek anlamına gelen bir kelime ile
adlandırılmıştır. Mutasavvıf şairlerce söylenmiş Kalkan gümbür gümbürlenir
ya da yazılmış, tasavvufi inançları dile getiren,
II. Seyranî söyledi bu doğru sözü
anlaşılması yorumlanmasına bağlı şiirlerdir. “Çıktım
Haddeden çekilmiş doğrudur özü
erik dalına / Anda yedim üzümü” dizeleri buna
Şehre gelin gitse bir köylü kızı
güzel bir örnektir.
Lal ü gevher ister mercan beğenmez
Yukarıda sözü edilen nazım türü aşağıdakilerden
III. Dinleyin ağalar medhin eyleyim
hangisidir?
Elma yanaklımın kara kaşlımın
A) Deme O gül yüzlerine kurban olayım
Dal gerdanlımın da sırma saçlımın
B) Nutuk
DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 — ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR
IV. Bülbülün aşkıdır dalda öttüğü
C) Devriye
Çobanın sadedir koyun güttüğü
D) Şathiye Toprağın Habil’i kabul ettiği
E) Hikmet Şüphesiz yüzünün yumuşaklığından
V. Dadaloğlu der ki hâlim yamandır
Dağ başları yine tozdur dumandır
7. Ala gözlerini sevdiğim dilber
Hak bilir ya bugün hodri meydandır
Şu gelip geçtiğin yollar öğünsün
Tutmak gerek geçitleri belleri
Kadir Mevlâm seni öğmüş yaratmış
Kısmeti olduğun kullar öğünsün Yukarıda verilen koşmalar, konularına göre ikişerli
gruplandırıldığında hangisi dışta kalır?
Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I B) II C) III D) IV E) V
A) 11’li hece ölçüsü ile yazılmıştır.
B) Bir koşmadan alınmıştır.
10. Aşağıdakilerden hangisi ayraç içinde verilen
C) Ses tekrarları bulunmaktadır. kavramla örtüşmez?
D) Uyak örgüsü abcb biçimindedir.
A) Gül efendim / Bülbülüm gül efendim / Kalbinde
E) Şiirin son dörtlüğünden alınmıştır. merhamet yok / Yüzüme gül efendim
(Kesik mâni)
8. Evrenin ve insanın Allah’tan gelip tekrar Allah’a B) İlkbahara yaz derler / Şirin söze naz derler /
dönme felsefesine göre yazılan tasavvufi şiirlerdir. Kime derdim söylesem / Bu dert sana az derler /
Mutasavvıflara göre vücudumutlak olan Allah’tan Kendin ettin kendine / Yana yana gez derler
ayrılan ruh, insanlara; insanıkâmilden de yine (Ayaklı mâni)
Allah’a kavuşur. Bu iniş ve çıkışları tarikatlar,
C) Elimde sazım ağlar / Kolumda bazım ağlar /
Çek bayraktar bayrağı / Sılamda kuzum ağlar
Zuhura gelmeden vücud-u âlem
Hak bana bu aşkı kıldı tecellâ (Cinaslı mâni)
Merkez-i esmâda Hallâk-ı âlem
D) Uzaklar seçilmiyor / Gönülden geçilmiyor /
Etti vücuduma masdar-ı eşya Sevgi bir top ibrişim / Dolanmış açılmıyor
(Düz mâni)
şiirinde olduğu gibi kendine özgü düşünce ve
görüşlerinden hareketle şiirlerle anlatır. E) Derdim var beller gibi / Söylemem eller
gibi / Kalbimin hüzünü var / Yıkılmış iller gibi /
Bu parçada tanıtılan nazım türü aşağıdakilerden
Gözlerimden yaş akar / Boşanan seller gibi
hangisidir?
(Yedekli mâni)
A) İlahi B) Devriye C) Nefes
D) Nutuk E) Deme
177
