Page 183 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

3. ÜNİTE: ŞİİR

5. I. Ayak Açma: Geleneğe göre yaşı daha büyük olan 6. Tekke şiirinde şair; hitap ettiği kesime vermek
usta bir âşık, uyağı sağlayacak kelimelerin bol istediği mesajı genellikle örnek olması için dünyanın
olduğu geniş ya da âşıkları zorlayıcı kapalı bir yaratılışını, peygamberlere ait kıssaları, din uluları
ayakla deyişmeyi açar. etrafında oluşan menkıbeleri hikâye ederek anlatır.
II. Taşlama-Takılma: Âşıklar toplumun ya da Bu parçadan hareketle aşağıdaki dizelerden
birbirlerinin kusurlarını birbirlerine takılarak hangisinin hikâye ederek anlatma özelliğine sahip
dile getirirler. olduğu söylenebilir?
III. Soru-Cevap: Âşıklardan biri diğerine soru sorar,
A) Ey özünü insan bilen
diğer âşık da sorudaki ayağa bağlı kalarak
Var edep öğren edep
sorunun doğru cevabını veren dörtlük söyler.
Ey edep erkân bilen
IV. Lebdeğmez: Âşıklar dudak, diş-dudak (b, p, m;
Var edep öğren edep
v, f) sesleri kullanmadan dudakları arasında
iğne ile atışırlar. B) Dolap niçin inilersin
Derdim var inilerim
V. Barışma-Övme-Uğurlama: Atışma sırasında
kırıcı olunabildiğinden sonunda birbirlerini Ben Mevlâ’ya âşık oldum
överek kırgınlık bırakmazlar. Onun için inilerim
C) Gel iy talip olan hayali terk it
Atışma aşamaları ile aşağıda verilen örnekler
eşleştirildiğinde hangisi yanlış olur? Hamûş ol bu kamu makâli terk it
Sakın bî-hûde sözlerden dilûni
A) I. İrişdügi yire sıngıl elini
Huzurî: İşitmeyenler der bu nasıl hikmet
D) Ol zaman ki yog idi bu kainat
Târda, terde, tîrde, torda mânâ var
Zât içinde nihân idi her sıfat
Müdamî: Sar kuştur sır gizli ser dahi baştır Zât içinde bu sıfat mestur idi
Sarda, serde, sırda, surda mânâ var Bu vücûd yok idi hemân nûr idi

B) II. DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 — ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR E) Bu ışık ile denizler cuşa geldi
Ceyhunî: Yazın çalışmayan tembelin kışın
Bu ışık ile felek cümbüşe geldi
Boş kalır torbası Âşık Kadriyâ
Bu ışık ile âlem pür-nur olupdur
Bu ışık ile gönül ma’mur olupdur
Kadrî: Biri sadık dosttur hem dahi biri
Kartal yumurtası Âşık Ceyhunî

C) III.
7. I. Yirmi Temmuz bin dokuz yüz yetmiş dört
İzânî: Eğer bulduysan ismimi söyle
Yaradan yâr olsun Baba Şenlik’i Kıbrıs’a barış bir düzen geliyor
Çoktan beri bazı olmuştu bu dert
Şenlik: “Kahvahana Ocağı” okunur adı Hayal harmanını bozan geliyor
Arayıp bulmuşam yazık İzanî
II. Ay yansın ağalar güneş tutulsun
D) IV.
Parladı parladı çalın kılıncı
Ârifî: Aşk-ı ilâhiye tezden erince
Oklar gıcırdasın ayyuka çıksın
Dışarıya döker sır yarasını
Mevla’nın aşkına çalın kılıncı
Dadaşoğlu: Ali Dadaşoğlu derdine ağlar
Biçim ve içerik özellikleri dikkate alındığında verilen
Açarsa dostuna yarasını
dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
E) V.
Reyhânî: Şu devr-i âlemde aşka düşersin A) Uyak örgüleri abab’dir.
Alışır tutuşur yanar gidersin
B) 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır.
Selmânî: Bu dünyada hayr-ü şerri bilmezsen C) Kahramanlık temalı şiirlerdir.
İnsan olmayarak döner gidersin
D) Nazım birimleri dörtlüktür.

E) Alındıkları şiirin son dörtlüğüdür.

181