Page 27 - Kimya

Kimya 9. Sınıf

KATILAR

4.2.1. KATILAR VE ÖZELLİKLERİ
Katılar, amorf ve kristal katılar olmak üzere ikiye ayrılır. Amorf
katıların belirli geometrik şekilleri yoktur, sert ve sıkıştırılamazlar.
Cam, lastik, plastik ve tereyağ amorf katıya örnek olarak verilebilir.
Belirli geometrik şekli olan sert ve sıkıştırılamayan katılara kris-
tal katılar denir. Günlük hayatta karşılaşılan katıların çoğu kristal
katıdır. Kristal katılara tuz, iyot, elmas ve çinko örnek verilebilir. Kris-
tal katılar, kimyasal türlerini birarada tutan kuvvetlere göre 4’e ay-
Görsel 4.2.1: İyotun hâl değiştirmesi rılır:

Kristal katılar

İyonik Moleküler Kovalent Metalik
katılar katılar katılar katılar

İyonik Katılar
İyonik katıları oluşturan zıt yüklü iyonları bir arada tutan kuv-
vetler elektrostatik çekme kuvvetleridir.
İyonik bileşikleri bir arada tutan güçlü etkileşimler olduğu için
iyonik bileşikler serttir. İyonik katıların erime ve kaynama nok-
taları oldukça yüksektir. İyonik katılar elektriği iletmezler. Suda
çözündüklerinde veya eritildiklerinde elektriği iletirler.
İyonik katıların örgü yapıları ve birim hücreleri birbirinden farklı
olabilir. NaCl (Görsel 4.2.3), CsCl, ZnS, MgO, CaF 2 bileşikleri iyonik
katılara örnektir.

Görsel 4.2.3: Tuz iyonik katıdır
Moleküler Katılar
Moleküler katılarda moleküller arasındaki çekim kuvvetleri; di-
pol-dipol, London etkileşimleri ve hidrojen bağları olabilir.
Örneğin iyot (Görsel 4.2.4), kuru buz (katı CO 2 ) ve naftalin
(C 10 H 8 ) gibi apolar kovalent bağlı katılarda London etkileşimleri,
SO 2 gibi polar katılarda, dipol-dipol etkileşimleri, H 2 O, NH 3 ve HF
bileşiklerinin katı hâllerinde ise hidrojen bağları etkindir.
Bu etkileşimler kovalent ve iyonik çekim kuvvetlerinden daha
zayıftır. Bu nedenle moleküler katıların erime ve kaynama noktaları
düşüktür.

Görsel 4.2.4: İyot moleküler katıdır

27