Page 101 - Tarih

Tarih 11. Sınıf

Kanun-ı Esasi’nin Bazı Maddeleri Şunlardır:

• Padişah kutsaldır ve icraatlarından dolayı sorumlu tutu-
lamaz.

• Vekillerin tayin ve azli, yabancı devletlerle sözleşme ya-
pılması, savaş ve barış ilanı, kara ve deniz kuvvetlerinin
kumandası, Meclis-i Umûminin toplanması ve tatili, He-
yet-i Mebusan’ın feshi padişahın mutlak haklarındandır

• Matbuat, kanun dairesinde serbesttir.
• Müsadere, angarya ve işkence yasaktır.

• Sadrazam ve şeyhülislamı bizzat padişah belirler, sadra-
zamın belirleyeceği diğer vekiller ise padişah tarafından
onaylanır.

• Meclis-i Umûmi üyeleri, düşünce ve beyanlarında özgür-
dür; meclisteki konuşmaları ve görüşleri için haklarında
soruşturma açılamaz.

• Kanun teklifi Heyet-i Vükela’ya aittir.
• Kanun tasarıları Meclis-i Mebusan ile Meclis-i Âyanda
kabul edilir ve padişah tarafından onaylanırsa kanunlaşır.
Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, s.19-43’ten düzenlenmiştir. YORUMLAYALIM
Kanun-ı Esasi’de, padişaha geniş yetkiler verilmesi, ne gibi
sonuçlar doğurmuş olabilir?

Bütün bu konularda padişahın geniş yetkilerinin bulunması, anayasayı etkisiz kılmış ve padişah Meclis-i
Mebusan karşısındaki üstünlüğünü korumuştur. Ancak padişahın geleneksel otoritesi, anayasa ile az da
olsa sınırlandırılmıştır. Meclis-i Mebusan üyelerinin seçimle gelecek olması da halkın idareye katılması
için yeni bir adım olmuştur.

Kanun-ı Esasi’de 1909’da yapılan değişikliklerden biri, padişahın mecliste anayasaya bağlılık yemini
etmesi olmuştur. Bu dönemde hükûmetin, hükümdara değil Meclis-i Mebusana karşı sorumlu olması ve
güvenoyu alma mecburiyeti gibi pek çok önemli değişiklikler yapılmıştır. Ayrıca yabancı devletlerle ant-
laşmalar yapma konusunda meclisin yetkileri artırılmıştır. Bu düzenlemeyle 1876’da padişaha tanınan
sürgün yetkisi başta olmak üzere bazı haklar kaldırılmıştır. Böylece daha özgürlükçü bir yapı ve gerçek
parlamenter hükûmet modeli benimsenmiştir.

Osmanlı Devleti’nde Seçim

Osmanlı Devleti’nde ilk kez yapılan seçimlere başkent İstanbul’da ayrı bir özen gösterilmiş ve âdeta
gelecekte tasarlanan bir seçim modeli uygulanmıştır. Osmanlı toplumu seçim talimatlarına harfiyen uy-
muş ve seçimler sorunsuz bir şekilde yapılmıştır. Bu ilk seçimle Türk toplumu demokratikleşme yolunda
önemli bir adım atmıştır.
İlk Osmanlı Meclis-i Umûmisi, 115’i Meclis-i Mebusan ve 26’sı da Meclis-i Âyandan olmak üzere 141
üyeyle 19 Mart 1877’de Dolmabahçe Sarayı’nda toplanmıştır. Meclisin açılış gününde tüm resmî daireler
tatil edilmiş ve halk törene büyük ilgi göstermiştir.

100