Page 102 - Tarih

11. Sınıf Tarih

Osmanlı toplumundaki gayrimüslim nüfus, Müslüman nü-
fusun yaklaşık dörtte biri kadardır. Buna rağmen mebuslar
arasındaki orana bakıldığında gayrimüslim mebus sayısının,
Müslüman mebus sayısına yakın olduğu görülmektedir. Bu
durum temsil ilkesinin gerçekleşmesi konusunda Müslüman-
ların aleyhine olmuştur. Meclis ilk dönem çalışmalarını 28
Haziran 1877’de tamamlamıştır.
Meclisin 13 Aralık 1877’de başlayan ikinci çalışma döne-
minde Osmanlı Devleti, Ruslara karşı 93 Harbi’nde ağır bir
yenilgi almıştır. Bu dönemde mecliste, Müslüman ve gay-
rimüslim mebuslar arasındaki tartışmalar sertleşmiş ve bu
şartlarda meclis çalışmalarının yararlı olmayacağı ortaya
çıkmıştır. Bu gerekçelerle Sultan II. Abdülhamid 13 Şubat
1878’de meclisi süresiz tatil etmiş ve böylece Osmanlı Dev-
leti mutlakiyetçi bir yönetime dönmüştür.

II. Meşrutiyet ve Siyasi Partiler
1908 yılında içerde ve dışarda gelişen olaylar üzerine İtti-
hat ve Terakki Cemiyeti harekete geçmeye karar vermiştir.
Aralarında Niyazi Bey, Enver Bey (Görsel 4.9) gibi ünlü su- Görsel 4.9
Enver Bey
bayların da bulunduğu askerî gruplar, 23 Temmuz 1908’de
Sultan II. Abdülhamid’e Kanun-ı Esasi’yi yeniden yürürlüğe
koydurmayı başarmıştır. Böylece II. Meşrutiyet Dönemi
başlamış ve otuz yıllık bir aradan sonra yeniden mebus
seçimi yapılmıştır. Tablo 4.2: Osmanlı’da Siyasi Partiler
Seçim, I. Meşrutiyet’te olduğu gibi iki derecelidir. Bu sisteme II. Meşrutiyet Dönemi’nde Kurulan
göre önce seçmenler mebusları seçecek olan kişileri belirle- Siyasi Partiler
miş sonra da bu kişiler mebusları seçmiştir. Bu seçimlerde İttihat ve Terakki Fırkası
birden fazla oy kullanmayı engellemek için seçmenlerin Ahrar Fırkası
nüfus cüzdanlarına kayıt düşülmüştür. Yapılan seçimlerde
seçme yaşı 25, seçilebilme yaşı ise 30 olarak belirtilmiştir. Osmanlı Demokrat Fırkası
1908 seçimlerine İttihat ve Terakki Cemiyetiyle Ahrar Fırka- İttihad-ı Muhammedi Fırkası
sı katılmıştır. İttihat ve Terakki Cemiyetinin etkin olduğu II.
Meşrutiyet Dönemi’ndeki ilk meclisi, 275 milletvekiliyle 17 Mutedil Hürriyetperveran Fırkası
Aralık 1908 tarihinde açılmıştır. Yeni rejime karşı çıkan 31 Islahat-ı Esasiye Osmaniye Fırkası
Mart Vakası’nın bastırılmasından sonra Sultan II. Abdülha- Ahali Fırkası
mid tahttan indirilmiştir. Ardından II. Meşrutiyet Meclisi, 21
Ağustos 1909’da anayasa değişikliğini kabul etmiştir. Bu Osmanlı Sosyalist Fırkası
değişikliklerle siyasal örgütlenme ve toplantı hakkı tanınmış Hürriyet ve İtilaf Fırkası
ve Türk demokrasi tarihinde gerçek anlamıyla siyasi partiler
kurulmaya başlanmıştır. Böylece daha meşrutiyetçi bir yapı Millî Meşrutiyet Fırkası
ve gerçek parlamenter hükûmet modeli benimsenmiştir.

II. Meşrutiyet Dönemi’nde dört kez sandığa gidilmiştir. Yine
bu dönemde farklı fikirleri savunan pek çok parti kurulmuştur.

101