Page 150 - Türk Dili ve Edebiyatı

12 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları

amele çavuşu : İşçileri iş sırasında yönlendiren kişi.
dolap beygiri : Kuyudan su çekip bahçe ve bostanları sulamaya yarayan çarklı düzeni işleten, döndüren
at, eşek veya katır.
koltukçu : (Metinde) Harman makinesinin ağzına buğday demetlerini atan kişi.
patoz : Harman makinesi, harman dövme makinesi.
sadakor : Düz dokunmuş, açık saman renginde bir tür ipek kumaş.

taksirat : Kusurlar, suçlar.
yekinmek : (Metinde) Gereğinden fazla gayret sarf etmek.

Metin ve Türle İlgili Açıklamalaretin ve Türle İlgili Açıklamalar
M
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda birçok yazar, roman türünde eserler vermiştir. Bu dönem romanla-
rında öne çıkan konulardan biri Kurtuluş Savaşı’dır. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Yaban, Halide Edip Adı-
var’ın Ateşten Gömlek ve Vurun Kahpeye, Kemal Tahir’in Yorgun Savaşçı, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Sahnenin
Dışındakiler, Tarık Buğra’nın Küçük Ağa adlı romanı aynı konuyu ele alan eserlerdir.
Dönemin siyasi ve sosyal koşulları doğrultusunda toplumun değişik katmanlarında yer alan kişiler de ro-
manlara konu edilmiştir. Toplumcu gerçekçi anlayış doğrultusunda eser veren yazarlar; romanlarında halkın,
yoksul insanların, işçilerin, köylülerin sorunlarını gerçekçi bir tutumla ortaya koymuşlardır.
Bu dönem romanlarda modernist bir anlayışla bireyin iç dünyası ele alınmış ve psikolojik unsurlar kulla-
nılmıştır. Bu anlayış doğrultusunda eser veren yazarlar, romanlarında aydınları ve onların hem iç dünyalarını
hem de toplumla kurdukları ilişkileri yeni anlatım tekniklerini de kullanarak yansıtmışlardır.
Cumhuriyet Dönemi’nin önemli edebî anlayışlarından biri de roman ve hikâyede görülen, “modernizm
sonrası” anlamına gelen postmodernist anlayıştır. Bu anlayış doğrultusunda verilen eserler, modern kuralla-
rın dışladığı değerleri ele alır.
Cumhuriyet Dönemi romanlarında; din, tasavvuf ve halkın geleneksel yaşamı gibi konuları İslami duyarlı-
lıkla, farklı anlatım yöntemleriyle yansıtan yazarlar da olmuştur.
Okuduğunuz metin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda toplumcu gerçekçi anlayışı benimseyen Or-
han Kemal’in Bereketli Topraklar Üzerinde adlı romanından alınmıştır. Tarımda makineleşmenin 1950’li yıl-
larda Çukurova ve çevresinde meydana getirdiği değişimler, emek-sermaye ve ırgat-ağa ilişkisi, köylü-şehirli
farkı; Anadolu’da çalışmak için bir kasabadan Çukurova’ya gelen üç arkadaşın yaşadığı sıkıntılar çerçevesinde
anlatılmıştır.
1940’lı yıllardan itibaren romanda, gerçekçiliğin bir uzantısı olarak değerlendirilen köy ve köy insanına yö-
neliş başlar. Bu tür romanlar konularını daha çok, toprağa bağlı insanların hayatlarından alır. 1950’li yıllardan
sonra köylünün kente yönelişinin hikâyesini anlatan eserler yazılır. Bu anlamda, köyden şehre doğru olan
hareketi işleyen ilk yazarlardan biri Orhan Kemal olmuştur. Okuduğunuz metinde de görüldüğü gibi gerek
doğup büyüdüğü ortamı para kazanmak amacıyla geride bırakıp şehre gelen fabrika işçilerinin kötü yaşam
koşulları gerekse Çukurova tarlalarının acımasız ortamı hareketli tasvirlerle canlandırılır. Sosyal gerçeklerin;
ırgatların kişiliği üzerinden insan gerçeğiyle birlikte uyumlu bir biçimde verilişi, insanların içinde yaşadıkları
şartlarla bağlantılı olarak ele alınışı, ayrıntıların ustalıkla değerlendirilişi metinde dikkat çeken başlıca unsur-
lardır.
Eserlerinde işçi, ırgat, kâtip, müteahhit, politikacı, mahpus, gardiyan, memur, çiftçi, gurbetçi gibi kalabalık
bir şahıs kadrosuna yer veren Orhan Kemal; genellikle sömürülen yoksul insanları işlemiştir. Yazar, romanla-
rında hem köylüleri hem de yoksul şehirlileri anlatır. Okuduğunuz metinde de köyden gelen İflahsızın Yusuf,

148