Page 95 - Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

HACİVAT : Efendim, bu çok uzun bir şey.
KARAGÖZ : Uzun uzun, bilmeli, vallahi tepelerim!
HACİVAT : Aman Karagözüm, ne oluyormuş o?
KARAGÖZ : Kafanı aşağı eğ.
HACİVAT : Ne olacak?
KARAGÖZ : İki tane konacağım.
HACİVAT : A birader, ne konuyorsun?
KARAGÖZ : Bilmeceyi söylemek için.
HACİVAT : Canım, Karagözüm, sen şimdi kavgayı filân bırak.
KARAGÖZ : Peki, bir tane konayım da ondan sonra.
HACİVAT : Haydi vur bakalım, ama yavaş vur.
KARAGÖZ : Yavaş vuracağım. (Vurur.)
(...)
Karagöz ile Hacivat bu şekilde birbirlerine bilmeceler sorduktan sonra sahneyi terk ederler. Oyunda yer alan diğer
tipler de sırasıyla sahneye gelirler. I. Çelebi, babasından miras kalan dükkânları kiraya vermesini Hacivat’tan ister. Bir
Kayserili gelip dükkânı kiralar ve orayı bakkal dükkânı olarak işletmeye karar verir. Hacivat’ın önerisiyle dükkânı işlet-
mesi için Karagöz’le anlaşır. Mahalledeki zenneler (Cemalifer, Şetaret) de bakkaldan alışveriş yapmaktadırlar. Bir gün
Karagöz, Zennelerin evine gider. Onlarla sohbet ederken evde yangın çıkar. Sonra Karagöz ve Hacivat sahneye gelir.
Tekerleme söyleyerek oyunu sonlandırırlar.

Anonim
(haz. Cevdet Kudret, Karagöz)

Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları
gazel : Divan edebiyatında 5-15 beyit arasında değişen, semai : Sekizer hece ölçüsüyle yazıl-
ilk beytinin dizeleri birbiriyle, sonraki beyitlerinin mış olan halk şiiri türü.
ikinci dizeleri birinci beyitle uyaklı, genellikle lirik silsile : Soy zinciri.
konularda yazılan nazım biçimi. vakt-i şerîf : Mübarek vakit.
kurna : Hamam ve banyolarda musluk altında bulunan, zâhir : Görünen, açık, belli.
içinde su biriktirilen, yuvarlak, mermer, taş veya
plastik tekne.

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar etin ve Türle İlgili Açıklamalar
M
Okuduğunuz metin, geleneksel Türk tiyatrosu ürünlerinden biri olan Karagöz’ün Bakkallık adlı oyunundan
alınmıştır. Oyun, Hacivat’ın kalıplaşmış ifadeler söyleyerek sahneye gelmesiyle başlar. Ardından oyunun baş-
kahramanları olan Karagöz ve Hacivat arasında geçen karşılıklı konuşma sahneleri yer alır. Bu konuşmanın te-
melini, Hacivat’ın sözlerini Karagöz’ün yanlış anlaması oluşturur. Metinde Karagöz’ün “gazel” kelimesini “kazan”;
“sini” kelimesini “seni” şeklinde anlaması bu yanlış anlamaları örneklendirir. Bilmece konusunda yaşananlar da
güldürü ögesini oluşturmaktadır. Okuduğunuz metinde seslenmelerin, soru cümlelerinin ve tekerlemelerin yer
alması dikkat çekici bir yöndür.
Geleneksel Türk tiyatrosu, sözlü halk geleneğinin ürünlerindendir. Bu gelenekte verilen eserler, anonim ni-
telikte olup doğaçlama oynanır. Bu tip oyunlarda güldürü, şive taklitleri, yanlış anlaşılmalara dayanan mizahi
ögeler söz konusudur. Müzik, oyunlarda fazla bir yere sahip değildir. Modern tiyatroda önemli bir yere sahip
olan dekor, sahne, kostüm, ışık gibi unsurlar geleneksel Türk tiyatrosunda yok denecek kadar azdır.

93