Page 11 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 1.Ünite

Hücre Bölünmesinin Kontrolü
Yapılan çeşitli bilimsel araştırmalar, hücre döngüsündeki ardışık olayların bir mekanizma tarafından
kontrol edildiğini göstermiştir. Bu mekanizma, hücrede döngüsel olarak iş gören molekül gruplarından iba-
ret olup hücre döngüsündeki kritik olayları hem tetikler hem de eş güdümlü hâle getirir. Hücre döngüsünün
kontrolü bu molekül gruplarının oluşturduğu dur ve devam et sinyalleri ile sağlanır. Hücre döngüsünde G ,
1
G ve M fazlarında üç kontrol noktası bulunur. Örneğin G fazına ulaşmış bir hücrede devam et sinyali alınırsa
2
1
G tamamlanır ve bir sonraki aşamaya geçilir.
1
G fazında hücre yeterli büyüklüğe ulaşmışsa, ortamda yeterli besin ve büyüme faktörü varsa DNA’da
1
herhangi bir hasar olup olmadığı kontrol edilir. Büyüme faktörü; belirli vücut hücreleri tarafından diğer hüc-
releri bölünmeye sevk etmek için salınan bir proteindir.
G fazında hücre bölünmesi için hazırlıklar tamamlanır ve hücre büyümesi devam eder. DNA eşlenme-
2
sinin hatasız olup olmadığı kontrol edilir. Eğer DNA’da bir hata ya da hasar varsa bu durum düzeltilinceye
kadar hücre döngüsü durdurulur.
M fazında iğ ipliklerinin kromozom kinetokorlarına bağlanıp bağlanmadığı kontrol edilir. Kinetokorlar
iğ ipliklerine tutunmazsa bir sonraki evreye geçilmez. Anafaz başlamaz.
Hücre döngüsünün kontrolünü sağlayan genlere; UV (ultraviyole) ışınlar, virüsler veya bazı kimyasallar
hasar verebilir. Bu durumda hücre döngüsünün kontrolü bozulur.

SUNUM
Sunumun Konusu: Mitoz ile İlgili Elektronik Sunu
Amaç: Mitozu görsel sunumla açıklamak
Süre: 1 hafta
Araç Gereç: Genel Ağ erişimli bilgisayar, etkileşimli tahta
Uygulama
• Sınıfta beşer kişilik çalışma grupları oluşturunuz.
• Çalışma grubunuzla birlikte gerekli bilgisayar programlarını kullanarak mitozu açıklayıcı bir
elektronik sunu (animasyon, video vb.) hazırlayınız. Sunumunuzun 5 dakikayı aşmamasına özen
gösteriniz.
Sonuçlandırma
Hazırladığınız sunuyu sınıf içinde arkadaşlarınızla paylaşınız.

Sır a Siz de

• İnsanlar yüzyıllardır yaşlanmayı durdurmak veya geciktirmek için çabalamaktadır. Hücreler yaşlandığında insan
da yaşlanmaktadır. Hücre yaşlanmasının nedenleri nelerdir?
• Programlı hücre ölümü denilen “apoptozis” nedir? Araştırarak sınıf ortamında arkadaşlarınızla paylaşınız.

Hücre Bölünmesinin Kanserle İlişkisi
Genetik yapısı bozulmuş hücreler, vücudun savunma sistemi tarafından tanınarak ortadan kaldırılır.
Fakat bu hücrelerden bazıları savunma hücrelerinden kurtulur. Kontrolsüz biçimde bölünen bu hücrelerin
sayıları gittikçe artar ve tümör adı verilen hücre kitlesi oluşur. Hücre kitlesi hızlı büyüme ve yayılma özellliği
göstermiyorsa bu tip tümörlere iyi huylu tümör denir. İyi huylu tümörler genellikle soruna neden olmaz ve
cerrahi müdahale yoluyla çıkarılır. Tümör oluşturan hücre kitlesi bir veya daha fazla organın işlevini bozacak
şekilde yayılabilir. Bu şekildeki tümörlere kötü huylu tümör veya kanser denir.
Kanser, insan vücudunun çoğu organını veya dokusunu etkileyebilen bir hastalıktır. Kanser, hücre dön-
güsünü düzenleyen mekanizmalardaki kusurlardan kaynaklandığı için özellikle moleküler ve hücresel dü-
zeyde değerlendirilmesi gereken bir hastalıktır. Kanser araştırmaları sayesinde hücrenin normal davranışla-
rını düzenleyen mekanizmalar aydınlatılmıştır. Hücredeki sinyal iletim mekanizmaları, hücre döngüsünün ve
programlı hücre ölümlerinin (apoptozis) düzenlenmesi gibi işlemlerde anahtar görev üstlenen proteinlerin
birçoğu, ilk kez hücrenin kontrolsüz çoğalmasına yol açan anormal aktiviteler sayesinde tanımlanabilmiştir.

23