Page 12 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 1.Ünite

Çok hücreli organizmalarda her hücrenin çoğalması, farklılaşması ve canlılığını devam ettirmesi orga-
nizmanın genel ihtiyaçları doğrultusunda belirlenir. Kanserin gelişmesine neden olan temel değişiklik, gene-
tik yapısı bozulmuş hücrelerin sürekli ve kontrolsüz çoğalmasıdır. Sigara ve alkol kullanımı, UV ve iyonize rad-
yasyona maruz kalma, düzensiz beslenme ve genetik yatkınlık gibi faktörler hücre bölünmesini denetleyen
mekanizmaların ortadan kalkmasına neden olmaktadır. Bunun sonucunda da kanser ortaya çıkmaktadır
(Görsel 1.18).

Lenf nodülleri

Kanserli doku

Görsel 1.18: Akciğerde gelişen tümör

Kanser hücresinin kan ve lenf yoluyla diğer doku ve organlara yayılması olayı metastaz olarak adlan-
dırılır. Kanser hastalığının oluşumunu, nedenlerini, kalıtımla ilişkisini, tanısını, tedavisini ve kanserden ko-
runma yollarını araştıran bilim dalı onkolojidir. Kanser tedavisinde genel olarak radyoterapi ve kemoterapi
uygulamalarından yararlanılır. Özellikle erken teşhis tedavinin başarılı olmasında etkilidir. Ülkemizde Kanser
Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM), “Erken teşhis hayat kurtarır.” ilkesinden yola çıkarak halk
sağlığı programlarını yürütmektedir.
Kanser hücrelerinin nasıl çoğaldığını görmek, kanserin çeşidini belirlemek ve kansere karşı ilaç geliş-
tirmek gibi amaçlarla hücre kültürü çalışmaları yapılır. Kanser hücreleri uygun besi yeri ve laboratuvar orta-
mında hazırlanır. Daha sonra farklı kaplardaki besi yerlerine hem kanser hücresi hem de normal hücrelerin
ekimleri yapılarak bölünmeleri gözlemlenir. Normal hücreler, kültür kabının iç yüzeyinde tek sıralı bir hüc-
re tabakası oluşturuncaya kadar bölünür ve bu hücrelerde mitoz durur. Kültür kabının iç yüzeyinden bazı
hücreler kazınarak uzaklaştırıldığında geriye kalan hücrelerin boşluğu doldurana kadar tekrar bölünmeye
başladığı ve birbirlerine temas ettiği anda bölünmeyi durdurduğu görülür (Görsel 1.19). Aynı şekilde kanser
hücreleri izlendiğinde bu hücrelerin normal hücrelerden daha hızlı bölündükleri görülür. Kanser hücreleri,
kültür kabının iç yüzeyinde genellikle tek sıralı bir hücre tabakası oluşturmak yerine üst üste yığılarak küme-
lenme yapar (Görsel 1.20).

Hücre Döngüleri
Görsel 1.19: Normal hücrelerin kültür ortamında üremesi

Görsel 1.20: Kanser hücrelerinin kültür ortamında üremesi Hücre Bölünmesi Soruları

24