Page 22 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 1.Ünite

Bitki Doku Kültürü

Bu teknik, bitkinin organlarından alınan birkaç milimetrelik doku parçasından ya da uygun bir bitki
hücresinden yeni bir bitkinin elde edilmesini sağlar. Bir bisturi ve pens yardımıyla bitkiden alınan doku par-
çası; gerekli bitkisel hormonları (oksin ve sitokinin), vitaminleri ve inorganik maddeleri içeren besi yerine
konur. Uygun sıcaklık, nem oranı, ışıklandırma süresi ve ışık yoğunluğuna sahip iklim dolabına yerleştirilen
eksplantların hücreleri bölünerek farklılaşmamış bir hücre topluluğu (kallus) oluşturur. Besi yerindeki ok-
sin hormonunun miktarı artırılırsa kallustaki bazı hücreler kökleri oluşturacak şekilde farklılaşır. Daha sonra
sitokinin oranı artırılarak kallustaki diğer hücrelerin de bitkinin toprak üstü organlarını (gövde ve yaprak)
oluşturacak şekilde farklılaşması sağlanır. Yeterli büyüklüğe ulaşan fideler, doğal ortam koşullarına uyum
göstermeleri sağlanarak toprağa alınır. Ancak bu çalışmalar sırasında eksplantın yanı sıra bisturi, pens, kül-
tür kabı veya tüpü, besi yeri gibi malzemelerin steril olması gerekir
Bitki doku kültürü tekniği sayesinde küçük bir alanda ve kısa zamanda çok sayıda bitki elde etmek
mümkündür (Görsel 1.46). Bu teknik; günümüzde bitkilerin vejetatif olarak çoğaltılması, bitki ıslahı, hasta-
lıklardan arındırılmış bitkilerin elde edilmesi, bitkisel gen kaynaklarının korunması ve daha kaliteli bitkisel
ürünlerin elde edilmesi için kullanılmaktadır.

Yaprak, bisturi ile parçalara ayrılır
ve küçük doku parçaları besi yeri-
ne konur.
Küçük doku parçaları ve besi
yeri içeren petri kapları uygun
sıcaklık, nem oranı, ışık şiddeti
ve ışıklandırma süresine sahip
iklim dolabına yerleştirilir.

Ana bitki

Bir süre sonra farklılaşmamış
hücrelerden oluşan kallus mey-
dana gelir.

Besi yerindeki oksin ve sitokinin
miktarları değiştirilerek kök ve
gövde oluşumu sağlanır.

Oluşan bitkicikler toprak
içeren saksılara aktarılır.

Görsel 1.46: Bitkilerin doku kültürü ile çoğaltılması

34