Page 19 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 1.Ünite

Bunları Biliyor musunuz?
Turnusol maddesini elde etmek için bazı liken türlerinin
ezilerek amonyak gibi maddelerle karıştırılıp mayalanması
beklenir. Mayalanma reaksiyonu sonucu mavi kabarcıklar hâ-
linde turnusol maddesi elde edilir. Bu turnusol, çözelti hâline
getirilip bir kâğıda emdirilir ve kurutulduktan sonra turnusol
kâğıdı elde edilir (Görsel 1.40).
Görsel 1.40: Liken ve turnusol kağıdı

Tablo 1.1’de görüldüğü gibi vücudun farklı bölgeleri farklı pH değerine sahiptir. Bu değerlerdeki küçük
değişimler ölümcül bile olabilir. İnsan kanının normal pH değeri 7,4’tür. Bu değerin 7’ye düşmesi ya da 7,8’e
yükselmesi iç dengeyi bozacağından birkaç dakika içinde insanın ölmesine sebep olur.
Tüketilen besinler bütün organları etkilediği gibi sindirim sistemini de etkiler. Sağlıksız besinler, sindirim
sisteminin pH değerini bozar. Bu nedenle gazoz gibi gazlı ve asitli içeceklerden uzak durulmalıdır.

Tablo 1.1: Bazı Vücut Sıvılarının pH Değerleri

Vücut Sıvıları pH Değeri

Kan 7,35-7,45

Mide Özsuyu 1-3

Safra Salgısı 6-8

Pankreas Özsuyu 7,6-8,2

Tükürük 6,4-7,4

İdrar 4,5-8

Canlılarda pH değerlerinin sabit kalması için tampon denilen bileşikler görev yapar. Bu bileşikler ortam-
daki H miktarı arttığı zaman onu tutabilecek ya da H miktarı azaldığı zaman onu salabilecek özelliğe sahiptir.
+
+
İnsan kanında ve diğer vücut sıvılarında H iyonu konsantrasyonunu dengeleyen farklı tamponlar vardır. Örne-
+
ğin kan plazmasındaki su ile karbodioksidin birleşmesiyle oluşan karbonik asit (H CO ) tampondur.
2 3
H CO 3 HCO 3 _ + H +
2
(Karbonik asit) (Bikarbonat)

Karbonik asit ve bikarbonat arasındaki kimyasal denge, kanın pH dengesini düzenler. Kanın pH değeri
değiştiğinde ortama H iyonu vererek veya ortamdan H iyonunu uzaklaştırarak tepkimenin sağa ya da sola doğru
+
+
kaymasını sağlar. Böylece kanın pH değeri dengelenir.

31