Page 15 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 1.Ünite

Suyun sıcaklığı düşerken de ortama ısı verdiğinden soğuk mevsimlerde yerküre normalden fazla soğumaz
(Şekil 1.4). Bunun sonucunda yerküre canlılar için elverişli bir ortam hâline gelir. Suyun öz ısısının yüksek
olmasından kaynaklanan bu olaylar, canlı vücudu için de geçerlidir. Örneğin bitki yapraklarında ve insanda
terleyerek suyun buharlaşması sayesinde doku ve vücut ısısı sabit tutulmaya çalışılır. Buz, sudan daha hafif
olduğu için suyun üzerinde yüzer. Bu durum göller ve kutup denizlerindeki canlıların, donmuş hâldeki yüzeyin
altında yaşamlarını olası kılar. Sindirim reaksiyonları sırasında harcanan su aynı zamanda fotosentezin de ham
maddesidir.

Ortamdan ısı alır. Ortamdan ısı alır.

Katı (buz) Sıvı (su) Gaz (su buharı)

Ortama ısı verir. Ortama ısı verir.

Şekil 1.4: Su molekülünün faz ve ısı değişimi

Okuma Metni
SU

Bir Damla Yağ Kaç Litre Suyu Kirletir?
Sudaki çözünmüş oksijeni tüketen maddeler organik kökenlidir. Organik maddelerde bulunan karbon (C),
bakterilerin yardımıyla karbondiokside (CO ) dönüşürken çözünmüş oksijeni (O ) tüketir. Bu nedenle bir dam-
2
2
la yağın taşıdığı karbon kendi ağırlığının üç katı kadar oksijeni harcar. Bu oran 40-50 mg oksijene denk gelir.
40-50 mg oksijen ise 9-10 litre suda çözünmüş olarak bulunabilir. Yani bir damla yağ 9-10 litre suyu kirletir.
Suları Yoğun Şekilde Kirletiyor Olmamıza Karşın Suyun İçindeki Oksijen Miktarı Nasıl Korunuyor?
Suyun doğadaki çevrimi sırasında, atmosferde bulunan su buharı ve oksijen molekülleri, su kaynaklarına
sürekli katılım gösterir. Bu sayede suyun içerisindeki oksijen miktarında bir denge sağlanır ve su kaynakları
kısmen de olsa yenilenir. Sucul fotosentetik canlılar, su içerisindeki oksijen miktarını dengelemede önemli
rol oynar. Çevresel kirleticilerin bazı durumlarda (özellikle kapalı su sistemlerinde) su kaynağının taşıma
kapasitesini aşması hâlinde, su içeriğindeki oksijen dengesi bozulabilir ve su sistemindeki canlılığı olumsuz
etkileyebilir.
Asit Yağmuru Nasıl Meydana Gelir?
Asit yağmurlarının temel nedeni, sanayileşmenin yoğun olduğu bölgelerde yüksek miktarlarda oluşan
sülfür oksit ve azot oksitlerdir. Gaz hâlindeki bu maddeler, yağmur suyunda çözünerek sülfürik asit (H SO ),
2
4
nitrik asit (HNO ) ve hidroklorik asit (HCl) gibi kuvvetli asitleri oluşturur. Bu kuvvetli asitler yağmur suyuyla
3
yeryüzüne inerek asit yağmurlarını oluşturur.
Su Damlaları Neden Yuvarlaktır?
Suyu oluşturan moleküllerden bir tanesi, kendisini çevreleyen diğer moleküller tarafından eşit oranda
merkeze doğru çekilir. Bu esnada su molekülü üzerindeki net kuvvet sıfırdır. Yüzey gerilimi adı verilen bu kuv-
vet, aynı zamanda sıvının yüzeyini mümkün olduğu kadar küçültmeye çalışır. Su molekülleri arasındaki çekim
kuvveti oldukça yüksektir. Bu sayede iç kısma yönelme ve yüzey alanını en düşük düzeye indirme eğilimindeki
su damlaları da eşit hacimli geometrik şekil olan küreye dönüşür.

Çeşmemizden Akan Suyun Sert Olup Olmadığını Anlamanın Pratik Bir Yolu Var mı?
Evet, var. Sabunla elinizi yıkadığınızda köpük oluşmuyorsa ya da az miktarda oluşuyorsa bu suyun sert
olduğu söylenebilir. Ayrıca çaydanlıklarınızda kısa sürede ve çok miktarda kireçlenme gözlüyorsanız bunun
nedeni suyun çok kireçli, yani sert olmasıdır. Sert sular, sıklıkla kalsiyum ve magnezyum içeriği yüksek olan
sulardır.

Bilim ve Teknik Dergisi, 2005. Sayı:456. Su Eki
(Düzenlenmiştir.)

27