Page 10 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 1.Ünite

Organizasyon

Tek hücreli canlılarda organizasyon, hücre içindeki yapıların uyumlu çalışmasını ifade eder. Çok hüc-
reli canlılarda ise organizasyon; atom, molekül, organel, hücre, doku, organ, sistem ve organizmadan oluşur
(Şekil 1.1). Örneğin insan vücudunda karbon, hidrojen ve oksijen gibi atomlar birleşerek DNA, RNA, protein
gibi molekülleri; bu moleküller de mitokondri, ribozom, Golgi gibi organelleri oluşturur. Organeller ve diğer
moleküller bir araya gelerek sinir hücresi gibi farklı hücre çeşitlerini oluşturur. Yapı ve görev bakımından benzer
hücreler bir araya gelerek sinir doku, kas doku, kan doku gibi dokuları; sinir doku ve ilgili diğer dokular beyin
gibi organları; beyin ve omurilik gibi organlar da sinir sistemini oluşturur. Sinir sistemi, dolaşım sistemi, destek
hareket sistemi gibi sistemler de gelişmiş bir organizma olan insan vücudunu oluşturur.

ORGANİZMA
Sistemler bir
araya gelerek orga-
Atom: Bir elemen- nizmayı oluşturur.
tin özelliklerini
gösteren en küçük Örneğin insan
Molekül: birimdir. Örneğin
Birbirine bağlanan hidrojen atomu
atomlardan
oluşur. Örneğin su
molekülü
Sistem: Hayati bir
vücut fonksiyonunu
yerine getirmek için
Organel: Özel bir birlikte çalışan organ-
fonksiyonu yerine lar grubudur. Örneğin
getiren hücre içi yapıdır. insandaki sinir sistemi
Örneğin mitokondri

Organ: Özel bir görevi
Hücre: Canlılık özel- yapmak için bir araya
liklerine sahip olan gelen birçok dokudan
en küçük birimdir. oluşmuş vücut bölü-
Örneğin sinir hücresi müdür. Örneğin beyin
Doku: Yapı ve görev
bakımından benzer
hücrelerden oluşur.
Örneğin sinir dokusu

Şekil 1.1: İnsan vücudunun organizasyonu
Üreme

Canlılar, neslinin sürekliliğini sağlamak için ürer. Üreme eşeysiz veya eşeyli olarak gerçekleşir. Eşeysiz
üreme tek ata canlıdan genellikle genetik yapıları aynı olan yavruların oluşmasıdır. Bazı mantar türleri, tek hüc-
reliler, bazı bitki ve hayvanlarda görülür (Görsel 1.30).
Eşeyli üreme, aynı türe ait dişi ve erkek üreme hücrelerinin birleşmesiyle genetik yapısı birbirinden farklı
olan yavruların oluşmasıdır. Eşeyli üreme için çoğunlukla özelleşmiş üreme organları ve üreme hücreleri bu-
lunur. Bitkilerin tohum oluşturması, kuşların yumurtlaması, memeli hayvanların doğurması eşeyli üremenin
sonucudur (Görsel 1.31).

Görsel 1.30: Öglenanın boyuna bölünmesi Görsel 1.31: Kuşun yumurtlaması
22