Page 25 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 1.Ünite

6 Karbonlular (Heksoz)

Fruktoz Glikoz Galaktoz
• Meyve şekeri olarak da bilinir. • Üzüm şekeri olarak da bilinir. • Bitkilerde kloroplastın içinde, yo-
• Üretici bitkiler tarafından üretilir. • Üretici canlılar tarafından üretilir. sunlardan elde edilen bir polisak-
• İnsanlar fruktozu glikoza • Canlılar enerji elde etmek için karit olan agarın yapısında, şeker
dönüştürerek kullanır. glikozu ilk sırada kullanır. pancarı, reçine ve keçiboynuzu
• Tatlılık derecesi en yüksek olan • Kanda ölçülen tek şeker olduğun- özütünde bulunur.
şekerdir. dan kan şekeri olarak bilinir. • Memeli hayvanlar vücutlarına
• Sinir hücreleri öncelikle glikozdan aldığı glikozu galaktoza dönüş-
enerji elde eder. Açlık sırasında ba- türebilir. Elde edilen galaktoz,
yılmanın nedeni sinir hücrelerinin sütün yapısında bulunan laktozun
yeterli glikoz bulamayışıdır. üretiminde kullanılır.

Disakkaritler: Bir disakkarit molekülü iki monosakkaritin glikozit bağı ile birleşmesi sonucunda oluşur.
Bu sırada bir molekül su açığa çıkar. Disakkaritlerin sentezlenmesi dehidrasyon tepkimesine örnektir. Arada
glikozit bağı kurulduğu için dehidrasyon tepkimesinin karbonhidratlardaki özel ismi glikozitleşmedir (Şekil 1.9).
Disakkaritler hidroliz edilmeden hücre zarından geçemez. Maltoz, sakkaroz (sükroz) ve laktoz canlılarda bulu-
nan disakkaritlere örnek olarak verilebilir (Görsel 1.45, 1.46 ve 1.47).

Dehidrasyon
Glikoz + Glikoz Maltoz + H O
2
Hidroliz
• Arpa tohumlarında bulunur.

Görsel 1.45: Arpa bitkisi

Dehidrasyon
Glikoz + Fruktoz Sükroz + H O
Hidroliz 2
• Şeker pancarı ve şeker kamışının yapısında bulunur. Çay şekeri
olarak bilinir.

Görsel 1.46: Şeker pancarı

Dehidrasyon
Glikoz + Galaktoz Laktoz + H O
Hidroliz 2

• Memeli hayvanların sütünde bulunur. Yavrular için karbonhidrat
kaynağıdır.

Şekil 1.9: Disakkaritlerin sentez reaksiyonları Görsel 1.47: Süt
Polisakkaritler: Çok sayıda glikozun glikozitleşmesiyle oluşur. Canlılar için önemli bazı polisakkaritler
nişasta, glikojen, selüloz ve kitindir. Polisakkaritlerin çeşitliliği, yapılarına katılan monosakkaritlerin birbirine
farklı şekilde bağlanmasından kaynaklanır. Polisakkaritler canlılarda hem depo maddesidir hem de yapısal ola-
rak görev yapar.
n(Glikoz) Polisakkarit + (n-1) H O
2
37