Page 29 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 1.Ünite

Fosfolipitler: Fosfolipitler nötral yağlardan farklı olarak 2 yağ
asidi, 1 fosforik asit, 1 gliserol molekülü ve kolin bazından oluşur. Bu Hidrofilik
moleküller suya bırakıldığı zaman çift katlı bir tabaka oluşturur. Fosfo-
lipitler hücre zarının yapısına katılarak hücre zarının iki tabakalı bir ya- Hidrofobik
pıya sahip olmasını sağlar. Fosfolipit moleküllerinin dış ortama ve hüc-
renin içine bakan baş kısımları hidrofilik (suyu seven), hücre zarının iç Hidrofilik
kısmındaki kuyruk bölgeleri ise hidrofobik (suyu sevmeyen) yapıdadır
(Şekil 1.11).
Şekil 1.11: Hücre zarındaki fosfolipitler

Steroitler: Östrojen ve testosteron gibi cinsiyet (eşey) hormonlarının, safra salgısı ile A ve D vitamin-
lerinin yapısına katılan lipit çeşididir. Bazı hormonların yapısına katılmasından dolayı düzenleyici görevleri de
vardır. Steroit çeşitlerinden biri de kolesteroldür. Kolesterol hayvansal kaynaklıdır. Hücre zarının geçirgenliği ve
dayanıklılığında etkilidir. İnsan vücudunda normalden fazla kolesterol bulunması kalp ve damar hastalıklarına
neden olabilir. Kolesterol sinir hücrelerinde yalıtımı sağlar.

Lipitlerin Canlılar İçin Önemi

• Lipitler, hayvansal organizmaların vücudunda deri altında depo edildikleri için hem vücut ısısının ko-
runmasını sağlar hem de vücudun basınç ve darbelerden zarar görmesini engeller. Lipitler yedek besin
deposudur. Kış uykusuna yatan hayvanlarda ve göçmen kuşlarda depo edilir.
• Lipitlerin özgül ağırlığı çok düşük olduğundan yüzmeyi ve uçmayı kolaylaştırır.
• Vücuda alınan yağda çözünen A, D, E ve K vitaminlerinin ince bağırsakta emilmesini kolaylaştırır.
• Vücutta bazı vitamin ve hormonların yapısına katıldıkları için düzenleyici olarak iş yapar.
• Üreme hormonlarının yapısına katıldıkları için üreme sisteminin gelişiminde etkilidir.
• Lipitlerin oksijenli solunum ile yıkımları sonucu bol miktarda metabolik su açığa çıkar.
• Glikozun lipitlerle birleşmesiyle oluşan glikolipitler hücre zarının yapısına katılır.

DENEY 3

Deneyin Adı: Hangi besinlerde lipit vardır?
Amaç: Besinlerdeki lipitlerin varlığını tespit etmek
Mekân: Laboratuvar
Süre: 40 dk.
Araç gereç: deney tüpleri, bisturi, damlalık, eter, beyaz kâğıt, kalem, not kâğıdı, zeytin, fındık içi, ceviz içi,
süt ve patates
Uygulama
• Sütü bir tüpün içine koyup üzerine damlalıkla 2-3 mL eter ilave edi- Zeytin
niz.
• Tüpü hafifçe çalkalayıp beş dakika bekleyiniz.
• Tüpün üzerinde biriken sıvıyı damlalıkla alarak beyaz kâğıda sürüp
kurumasını bekleyiniz. Eter
• Kuruyan kâğıdı ışığa tutup gözlemlerinizi kaydediniz.
• Fındık içi, zeytin, ceviz içi ve bisturi ile kestiğiniz patatesi ayrı ayrı
beyaz kâğıtlara sürüp kurumasını bekleyiniz.
• Bu kâğıtları ışığa tutarak gözlemlerinizi kaydediniz. Süt

Fındık

Sonuçlandırma
1. Işığa tutarak gözlemlediğiniz kâğıtlarda kısmen saydam olan leke Ceviz
var mıdır?
2. Eter kullanılmasının amacı nedir?
3. Hangi besinlerin yapısında yağ vardır? Patates

41