Page 32 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 1.Ünite

Enzimler

Kimyasal reaksiyonlar, enerji bakımından incelendiğinde endotermik (ortamdan enerji alan) ve ekzotermik
(ortama enerji veren) olmak üzere iki gruba ayrılır. Ancak her iki reaksiyon tipinin de başlayabilmesi için sisteme
mutlaka dışarıdan belli miktarda enerji verilmesi gerekir. Kimyasal reaksiyonların başlayabilmesi için dışarıdan
alınması gereken minimum (en düşük seviyedeki) enerji miktarına aktivasyon enerjisi denir.
Kimyasal reaksiyonlarla ilgili diğer önemli konu da katalizör kavramıdır. Katalizör, kimyasal reaksiyonların
hızını artıran ancak reaksiyon sonunda kimyasal olarak değişime uğramayan maddelere verilen isimdir.
Canlı hücrelerde ise biyokimyasal reaksiyonların gerçekleşmesinde görev alan biyolojik katalizörlere enzim
adı verilir. 300 amino asitten oluşan bir protein molekülü, enzimin bulunmadığı bir ortamda 7 yılda hidroliz
edilirken karboksipeptidaz enzimi varlığında yaklaşık 300 saniyede hidroliz edilir. Ayrıca enzimler herhangi
bir biyokimyasal reaksiyonun aktivasyon enerjisini de düşürme özelliğine sahiptir (Şekil 1.14). Böylece canlı
hücreler daha az enerji harcayarak bu reaksiyonu gerçekleştirebilir.
Enzimlerin aktivasyon enerjisini düşürmesi, vücuttaki biyokimyasal reaksiyonların hücrelere zarar verme-
yen daha düşük sıcaklık derecesinde meydana gelmesini sağlar. Örneğin 1 molekül glikozu, canlı vücudu dışında
yakarak karbondioksit ve suya dönüştürmek için gereken sıcaklık yaklaşık 160 °C’dir. Ancak bu reaksiyon canlı
hücrelerde enzimler sayesinde 36,5-37 °C arasında gerçekleşir. Ayrıca enzimler, girdikleri reaksiyondan nitel
(yapısal) ve nicel (miktarsal) olarak hiçbir değişime uğramadan çıkarak aynı reaksiyonu defalarca katalizleme
özelliğine sahiptir.
Canlılarda protein sentezi, kas kasılması, sinirsel iletim, oksijenli solunum, üreme, büyüme, hücrelerin
yenilenmesi gibi birçok metabolik reaksiyon gerçekleşir. Bu gibi metabolik reaksiyonların her birinde farklı bir
enzim görev alır.

Enzimsiz

Enzim
kullanılmayan
Enzimli
reaksiyonun
Enzim aktivasyon
kullanılan enerjisi
reaksiyonun
Enerji aktivasyon
enerjisi
Substrat

Ürünler

Reaksiyon İlerlemesi

Şekil 1.14: Reaksiyonun enzimli ve enzimsiz gerçekleşme grafiği

44