Page 36 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 1.Ünite

Substrat Yüzey Alanı: Enzimler substratını dış yüzeyinden etkilemeye başlar. Substrat yüzey alanı art-
tıkça enzimin bağlanacağı yüzey de artar. Dolayısıyla birim zamandaki reaksiyon sayısı artacağından ürün mik-
tarı da artar (Şekil 1.24). Kıyılmış etin yüzeyi doğranmış etten fazladır. Bu sebeple sindirim enzimleri köfteyi,
kuşbaşı etten daha hızlı sindirir.

Reaksiyon hızı

Substrat yüzeyi

Şekil 1.24: Substrat yüzey alanının reaksiyon hızı üzerine etkisi

Aktivatör ve İnhibitör Etkisi: Enzimlerin etkinliğini artıran maddelere aktivatör denir. Mide öz su-
yunda bulunan hidroklorik asit ( HCI), mide boşluğundaki pasif enzimlerin aktivatörüdür. Enzimatik reaksiyon-
ların gerçekleştiği ortamlarda su miktarındaki artış belli değerlere kadar aktivatör etki yapar.
Enzimlerin etkinliğini yavaşlatan ya da durduran maddelere ise inhibitör denir. İnhibitörlere cıva, kurşun,
kadmiyum ve arsenik gibi ağır metaller; tarım ilaçları, yılan, akrep ve örümcek zehri örnek olarak verilebilir.
Bunlardan kurşun; hemoglobin sentezinde görev alan enzimi, inhibe ederek kanda taşınan oksijen miktarının
azalmasına neden olur.

Enzimlerin Canlılar İçin Önemi

Canlılar, biyokimyasal reaksiyonlarını enzim olmadan gerçekleştiremez ve yaşamsal faaliyetlerine devam
edemez. Enzimlerin eksikliğinde doğuştan veya sonradan görülen hastalıklar ortaya çıkabilir. Örneğin karaci-
ğerde glukuronil transferaz enzimi eksikliği sonucu kanda bilirubin miktarının artmasına bağlı olarak sarılık
hastalığı görülür.
Enzimler, canlı hücrelerde üretildiği gibi biyoteknolojinin gelişmesiyle cansız ortamlarda da yapay olarak
üretilmektedir. Sindirim sisteminde etkili olan ilaçlarda, meyve sularında, süt endüstrisi alanında, bebek gıdala-
rında, kâğıt endüstrisi alanında, fotoğrafçılıkta, deri sektöründe, kozmetik ürünlerde, deterjan sanayisinde yapay
enzimler kullanılır. Örneğin deri sektöründe katalaz enzimi, kâğıt endüstrisinde amilaz ve selülaz enzimi gibi
yapay enzimler kullanılır.

Araştıralım-Paylaşalım

Canlılardaki biyokimyasal reaksiyonların sürekliliği enzimlerle gerçekleştirilir. İnsanda doğuştan veya
sonradan görülen enzim eksikliğinde ne gibi hastalıklar ortaya çıkabilir? Araştırarak sınıf ortamında arka-
daşlarınızla paylaşınız.

48