Page 19 - Fen Lisesi Fizik 10 | 1.Ünite

1. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Devrenin toplam direncine ise eşdeğer direnç adı verilir. Diğer bir
deyişle eşdeğer direnç, devredeki tüm dirençlerin yerine aynı etkiyi NOT ALANI
sağlayabilen tek bir direncin sahip olduğu değerdir.
Eşdeğer direnç değerini veren bağıntı, potansiyel farkı ve akım
şiddetinden yararlanılarak çıkartılabilir. Dirençlerin seri bağlandığı
Görsel 1.27.a’daki devrede devre elemanının uçları arasındaki po-
tansiyel farklar ile üretecin gerilimi (V ) arasındaki Ohm Yasası’na
top
ilişkin bağıntılar aşağıdaki gibidir.
V = V + V ……... (1)
top
1
2
V = I.R ……………… (2)
İki numaralı bağıntı, bir numaralı bağıntıda yerine yazılırsa aşağıda-
ki bağıntı elde edilir.
I .R = I .R + I .R
2
1
eş
1
top
2
Bağıntıdaki I devreden geçen akım şiddetidir.
top
Seri bağlı devrelerde akımlar eşit olduğu için devrenin eşdeğer di-
rencini veren bağıntı aşağıdaki gibidir.
R = R + R
1
eş
2
Eşdeğer devreye ait çizim Görsel 1.27.b’de gösterilmiştir.
ÖRNEK
Üzerinden I akımı geçen, üre-
V
1
I teç ve dirençlerden oluşan devrede
V voltmetresi 20 V, V voltmetresi ise
R R = 40 Ω 1 2
1 x
80 V değerini göstermektedir.
V
2 Buna göre
a) R direnci kaç Ω’dur?
1
b) Pilin gerilimi kaç V’tur?
V
(Üreteç ve tellerin direncini ihmal ediniz.)
ÇÖZÜM
a) V voltmetresi her iki direncin uçları arasındaki potansiyel
2
farkı ölçmektedir. 40 Ω’luk direncin gerilimi V olsun. Bu durum-
x
da 40 Ω’luk direncin uçları arasındaki potansiyel farkı şu şekilde
bulunur.
V = V + V ise V = 80 – 20 = 60 V
1
x
x
2
Ohm Yasası’na göre 40 Ω’luk dirençten geçen akım şiddeti
aşağıdaki gibi bulunur.

İki direnç birbirine seri bağlandığına göre üzerinden geçen
akım şiddetleri birbirine eşittir. Bu durumda Ohm Yasası’na göre
R direnci aşağıdaki gibi hesaplanır.
1

b) V voltmetresinin uçları her iki direncin başlangıç ve bitiş
2
ucuna dokunurken aynı zamanda pilin artı ve eksi kutuplarına da
dokunur. Dolayısıyla hesap yapmaya gerek kalmadan pilin uçları
arasındaki potansiyel farkı 80 V olarak bulunur.

29